Opublikowano: 13.09.2023
Obradujący w dniu 09 września 2023 roku w Wałbrzychu 122 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na sesji naukowej nt. "Wielofunkcyjna gospodarka leśna dla realizacji współczesnych potrzeb ochrony środowiska i oczekiwań społecznych", wypowiedzi w panelu dyskusyjnym, głosów w dyskusji oraz po przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu stwierdza, że:
- wielofunkcyjne leśnictwo uwzględniające potrzeby społeczne, przyrodnicze i gospodarcze nie utraciło racji bytu i powinno ulegać modyfikacjom w oparciu o doświadczenia nauki i praktyki z uwzględnieniem głosu społeczeństwa i opinii ekspertów;
- określanie wiodących funkcji lasu powinno odbywać się na kilku szczeblach planowania począwszy od wyznaczenia leśnych obszarów funkcjonalnych o zróżnicowanych funkcjach dominujących;
- Polskie Towarzystwo Leśne ponawia wniosek sprecyzowany podczas 121 Zjazdu w Starych Jabłonkach dotyczący konieczności opracowania Nowej Polityki Leśnej Państwa, która powinna powstać w duchu dobrze pojętego porozumienia społeczno- politycznego, aby mogła stanowić trwały fundament pozwalający na skuteczną realizację stojących przed leśnictwem przyszłości długofalowych wyzwań, a także wznowienia przerwanych prac nad Narodowym Programem Leśnym;
- konieczne jest, co do zasady, odpolitycznienie doboru kadry zarządzającej, w szczególności w obliczu wyzwań przed jakimi stoi polskie leśnictwo. Kadra zarządzająca powinna składać się z ludzi o największym doświadczeniu, merytorycznej wiedzy i autorytecie. Największym gwarantem stabilności zatrudnienia powinna być fachowość i dorobek;
- struktura własności polskich lasów daje szerokie możliwości aktywnej i skutecznej ochrony różnorodności biologicznej. Ochrona ścisła nie zawsze jest skuteczną metodą zachowania wszystkich walorów przyrodniczych, a pozostawienie przyrody samej sobie nie zapewni ochrony bioróżnorodności. Chroniąc bioróżnorodność nie można zapominać o konieczności zaspokajania innych potrzeb i oczekiwań społecznych względem lasu;
- w aktualnej sytuacji nasilających się zmian klimatycznych i antropopresji oraz sytuacji gospodarczej i społecznej zarządzanie lasami staje się sztuką kompromisów. Konieczne jest wypracowanie mechanizmów dialogu i wymiany doświadczeń pomiędzy interesariuszami. Wypracowane kompromisy z jednej strony pozwolą na osiągnięcie celów wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, a z drugiej strony umożliwią prowadzenie efektywnych metod reagowania na zaburzenia związane z antropopresją i zmianami klimatu;
- Polityka Leśna Państwa powinna uwzględniać potrzebę poszerzania obszarów chronionych na terenie lasów państwowych w oparciu o pogłębioną analizę skutków społecznych, gospodarczych i przyrodniczych;
- uczestnicy Zjazdu pozytywnie oceniają proponowane kierunki zmian w zasadach hodowli lasu, instrukcji ochrony lasu i instrukcji urządzania lasu, które mogą prowadzić m.in. do większej akceptacji społecznej gospodarki leśnej. Konieczny jest dialog społeczny zwłaszcza w kwestiach dotyczących działań gospodarczych skutkujących widocznymi zmianami w drzewostanach. Konsultowanie dokumentów techniczno- gospodarczych leśnictwa przez grupy społeczne, grupy interesu powinno być rutynową procedurą przed zatwierdzeniem ich do użytku i przekazaniem praktyce. Uważamy, że szczególnie ważne są proponowane kierunki zmian zapewniające partycypację społeczną na etapie planowania urządzeniowego;
- poczucie własności lasów w społeczeństwie jest coraz silniejsze. W związku z powyższym należałoby zwiększyć społeczny udział w nadzorze nad Lasami Państwowymi. Powinien się on składać z interesariuszy powoływanych w sposób rotacyjny zapewniający polityczną niezależność;
- Lasy Państwowe gospodarujące majątkiem narodowym cechować winna transparentność i przejrzystość w działaniu, w szczególności w zakresie finansów, wielkości pozyskania i sprzedaży drewna, polityki cenowej oraz kontraktowania usług leśnych;
- uczestnicy 122 Zjazdu Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego zwracają się do najwyższych władz państwowych o przygotowanie wariantowych scenariuszy wdrożenia prawodawstwa Unii Europejskiej w obszarze ochrony różnorodności biologicznej i klimatu. Scenariusze te należy pogłębić o analizy skutków przyrodniczych, gospodarczych i społecznych. Konieczne jest zainicjowanie dyskusji naukowej i społecznej o zamierzeniach i postulatach zawartych w dokumentach unijnych związanych z Europejskim Zielonym Ładem;
- z okazji Jubileuszu 100- lecia Lasów Państwowych należy nadal wykazywać, a nawet zwiększyć troskę o zachowanie dobrych leśnych tradycji, o ochronę krajobrazów kulturowych i Miejsc Pamięci Narodowej w lasach oraz dbałości o pamięć o dawnych pokoleniach leśników;
- uczestnicy 122 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Leśnego składają gorące podziękowania Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu; nadleśnictwom: Jawor, Jugów, Miękinia, Świdnica i Wałbrzych oraz Oddziałowi PTL we Wrocławiu, organizatorom Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za doskonałe przygotowanie części naukowo-poznawczej jak i części statutowej Zjazdu. Szczególne podziękowania kierujemy do prelegentów i uczestników panelu dyskusyjnego.
Za Komisję Wniosków
Przewodniczący Komisji: Sławomir Kmiecik
Wałbrzych, 09 września 2023 r.
Opublikowano: 06.10.2022
Obradujący w dniu 10 września 2022 roku w Starych Jabłonkach 121 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na sesji naukowej nt. "Leśnictwo Przyszłości", wypowiedzi na sesji terenowej, głosów w dyskusji oraz po przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu stwierdza, że:
- Jubileusz 140-lecia Galicyjskiego (Polskiego) Towarzystwa Leśnego jest szczególną okazją dla przypomnienia zasług założycieli naszego Towarzystwa i ówczesnych najwybitniejszych działaczy oraz uhonorowania ich miejscem w „Lesie Pamięci Wybitnych Leśników”, którego utworzenie ponownie postulujemy na terenie Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie. Wnioskujemy o wystosowanie oficjalnego wystąpienia do rektora Ukraińskiego Narodowego Uniwersytetu Leśnictwa i Drzewnictwa we Lwowie, sukcesora tradycji i majątku wcześniejszych uczelni leśnych w tym mieście oraz siedzib GTL i PTL, a także do dyrektora Archiwum Państwowego Miasta Lwowa i Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, z zapytaniem czy w ich zasobach znajdują się materiały archiwalne z lat 1882- 1939, związane z naszym Towarzystwem oraz redakcją czasopisma „Sylwan”, które mogą zostać udostępnione.
- Wielofunkcyjna gospodarka leśna, według dotychczasowych doświadczeń, jest najlepszą formą godzenia potrzeb ochrony bioróżnorodności i różnych form użytkowania, które często pozostają ze sobą w sprzeczności; np. nasila się presja na powiększanie powierzchni starodrzewów akumulujących węgiel, a jednocześnie wzrasta zapotrzebowanie na drewno zastępujące inne materiały. Najważniejszym wyzwaniem będzie dostosowanie wielofunkcyjnego leśnictwa do łagodzenia zachodzących już i spodziewanych zmian klimatu.
- Odpowiedzialna, oparta na podstawach naukowych i doświadczeniu wielofunkcyjna gospodarka leśna nie stoi w sprzeczności z kształtowaniem wartości przyrodniczych lasów. Ochrona bierna na dużych obszarach ekosystemów leśnych Polski nie jest rozwiązaniem gwarantującym zachowanie różnorodności biologicznej. W warunkach szybkich zmian w środowisku lasy wymagają aktywnego wsparcia, aby zachować ich trwałość, i aby w nieprzerwany sposób mogły wypełniać przypisane im funkcje.
- Zasadniczym atutem polskiego leśnictwa jest struktura własności lasów w Polsce, pozwalająca na realizację ochrony różnorodności biologicznej i nowoczesnego leśnictwa na dużych obszarach, uwzględniającego zarówno potrzeby ochrony jak i racjonalnego użytkowania. Zasady tej gospodarki winny być ciągle doskonalone w kontakcie z ośrodkami naukowymi i społecznymi.
- Dla skutecznego zintegrowania gospodarki leśnej z ochroną różnorodności biologicznej potrzebne jest, oprócz zdefiniowania ogólnych celów i reguł działania, także jednoznaczne ustalenie lokalnych priorytetów. Dążenie do zwiększania produkcji drewna, przy jednoczesnej presji na objęcie ścisłą ochroną znacznych powierzchni leśnych może prowadzić do osłabienia a nawet zerwania związków leśnictwa z ochroną przyrody i innymi funkcjami lasów.
- Jednym z celów wielofunkcyjnej, zrównoważonej gospodarki leśnej jest zapewnienie zaopatrzenia gospodarki w drewno, najbardziej wszechstronnego materiału odnawialnego Ziemi, fundamentu rozwoju cywilizacyjnego zarówno obszarów wiejskich jak i miejskich. Intensyfikacja jego efektywnego wykorzystania ma duże znaczenie dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
- Z uwagi na globalny charakter zmian klimatycznych i potrzebę wypracowania prawnych form ochrony różnorodności biologicznej konieczna jest ścisła współpraca międzynarodowa na obszarze Unii Europejskiej. Niedostateczne i nieskoordynowane, także z krajami o podobnych uwarunkowaniach, uczestnictwo polskich przedstawicieli w organach unijnych w trakcie tworzenia prawa dotyczącego ochrony i użytkowania zasobów przyrody, w tym lasów, powoduje nie uwzględnienie w tym prawie polskich uwarunkowań dających szansę na optymalne osiąganie celów tych regulacji. Prowadzi to do rozwiązań stojących w sprzeczności z wypracowanymi i sprawdzonymi dotychczas sposobami i metodami prowadzenia wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w polskim leśnictwie i nie będzie dobrze służyć polskiej gospodarce i przyrodzie.
- Obserwowane w ostatnich latach dynamiczne, wielokierunkowe zmiany w środowisku i społeczeństwie przemawiają za koniecznością opracowania nowej Polityki Leśnej Państwa a także Narodowego Programu Leśnego. Brak nowej Polityki Leśnej Państwa oraz Narodowego Programu Leśnego są zasadniczą trudnością w prowadzeniu gospodarki leśnej, hierarchizacji funkcji lasów czy ustalaniu form i kategorii ochronności. Powinna ona powstać w duchu dobrze pojętego porozumienia społeczno-politycznego, aby mogła stanowić trwały fundament pozwalający na skuteczną realizację stojących przed leśnictwem przyszłości długofalowych wyzwań.
- Opracowywanie planów urządzania lasu dla nadleśnictw winno być poprzedzone ustaleniem wiodących funkcji lasów w skali kraju, makro- i mikroregionów. Wobec zadań i narastających problemów przed jakimi staje gospodarka leśna zasadnym staje się zmiana podstawowych zasad i reguł urządzania lasu i odejście od modeli matematycznych i statystycznych lasu normalnego na rzecz urządzania opartego o wskaźniki i kryteria przyrodnicze.
- Koniecznym jest nowe otwarcie w planowaniu urządzeniowym uwzględniające oczekiwania społeczne, nową regulację użytkowania w gospodarstwach opartych o zdiagnozowane funkcje lasu i jego stabilność. Powinno to wzmocnić role planu urządzania lasu w łagodzeniu nieuchronnych konfliktów.
- Obserwowany, stały wzrost powierzchni starzejących się lasów własności Skarbu Państwa jest naturalnym i inspirowanym procesem oraz pożądanym kierunkiem z punku widzenia ochrony różnorodności biologicznej. Jednak z punktu widzenia zachowania trwałości lasów, wobec coraz bardziej dynamicznych zmian klimatycznych, proces ten budzi uzasadniony niepokój i wymaga szerszej analizy i badań naukowych.
- Zarządzanie ekosystemami leśnymi wymaga obok wiedzy i doświadczenia umiejętności kontaktowania się z regionalnymi i lokalnymi społecznościami. Kontakty te winny być regułą a nie rzadkością na każdym szczeblu zarządzania lasami, jako własnością społeczną. Nieodzowne zatem w skali każdego nadleśnictwa są profesjonalne konsultacje społeczne zwłaszcza na etapie sporządzania Planów Urządzenia Lasu. Zaproponowany dialog musi dawać lokalnym społecznościom realny wpływ na decyzje dotyczące lasów pełniących funkcje społeczne.
- Współczesne i przyszłe leśnictwo wymaga dobrego kształcenia kadry leśników na poziomie studiów akademickich. Aby wykształcić odpowiednią kadrę, która poradzi sobie ze spodziewanymi wyzwaniami. Ośrodki akademickie, w których prowadzone są studia wyższe muszą być bardzo dobrze wyposażone, posiadać bazę materiałową, dostęp do laboratoriów i najnowocześniejszych technik informatycznych, a także posiadać międzynarodowe kontakty. Niezbędne jest ścisłe połączenie dydaktyki z osiągnięciami naukowymi kadry nauczycieli akademickich i pracowników nauki innych ośrodków naukowych tak w kraju jak i z zagranicy. Doskonalenie i aktualizacja programów studiów powinno być procesem ciągłym, prowadzonym także przy współudziale interesariuszy do których trafiają absolwenci.
- Obok solidnie i nieustannie kształconych kadr potrzebna jest nowoczesna polityka personalna, której zasadnicze kryteria naboru i awansowania kadr winny być oparte wyłącznie o kompetencje merytoryczne. Stojące przed leśnikami wyzwania wymagają bowiem kadry przygotowanej do rozwiązywania bieżących problemów, posiadającej także zdolność do prognozowania zagrożeń i właściwie nań reagującej.
- Polskie Towarzystwo Leśne widzi potrzebę systemowego dokształcania pracowników Lasów Państwowych, wobec dynamicznych zmian w środowisku. Potencjałem i szansą są Leśne Zakłady Doświadczalne wydziałów leśnych SGGW, UP Poznań i UR Kraków, które wraz z zapleczem naukowym mogą być centrami ustawicznego kształcenia kadr dla leśnictwa. Wymaga to ze strony Lasów Państwowych i Uczelni podjęcia wspólnych decyzji.
- Uczestnicy 121 Zjazdu Polskiego Towarzystw Leśnego składają gorące podziękowania Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie; nadleśnictwom: Kudypy, Miłomłyn, Olsztynek, Spychowo i Srokowo oraz Oddziałowi PTL w Olsztynie, organizatorom Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za doskonałe przygotowanie części naukowo-poznawczej jak i części statutowej Zjazdu.
Za Komisję Wniosków
Przewodniczący Komisji: Sławomir Kmiecik
Stare Jabłonki, 10 września 2022 r.
Opublikowano: 21.09.2021
Obradujący w dniu 11 września 2021 roku w Katowicach 120 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na Sesji naukowej Zjazdu nt. „Sylwan - dwa wieki historii leśnego czasopisma naukowego” oraz „Wyzwania dla gospodarki leśnej w warunkach globalnych zmian w środowisku, głosów w dyskusji oraz przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu stwierdza, że:
- 120-temu Zjazdowi Polskiego Towarzystwa Leśnego towarzyszy Jubileusz 200-lecia Sylwana, najstarszego czasopisma leśnego na świecie. Czasopismo naukowe, jakim jest Sylwan, jest obecne w środowisku leśników, naukowców i praktyków, już dwa wieki, również w okresie kiedy Polski nie było na politycznej mapie Europy. Od zarania, nieprzerwanie do dzisiaj, Sylwan jest nośnikiem postępu, kształtuje wiedzę i jej implementację do praktyki leśnej. Z wielkim szacunkiem, podziękowaniem i uznaniem uczestnicy 120 Zjazdu PTL odnoszą się do wszystkich żyjących i już nieżyjących redaktorów Sylwana, jak i autorów tysięcy publikacji. To im w najwyższym stopniu polskie lasy zawdzięczają dzisiejszą wartość i rolę w kształtowaniu wielu sfer naszego życia. Jesteśmy winni im głęboką wdzięczność. Podziękowania kierujemy także do Lasów Państwowych za stałą, zapewniającą stabilność cyklu wydawniczego, prenumeratę Sylwana i kierowanie go do praktyki.
- Polskie Towarzystwo Leśne, z dumą kultywując najlepsze tradycje, podejmuje działania dalszego rozwoju Sylwana, które umożliwią prezentowanie dorobku naukowego nie tylko polskim naukowcom i praktykom. Troska o przyrodę i jej ważną część jaką są lasy, nie jest bowiem sprawą jednego państwa. PTL dołoży wielu starań, aby Sylwan, jego organ, kontynuował swą misję, teraz i w przyszłości dobrze służył polskiej i europejskiej nauce, lasom i przyrodzie.
- Zmiany klimatyczne, a w ich następstwie obserwowane nasilenie destrukcyjnych dla ekosystemów leśnych zjawisk meteorologicznych, są faktem dobrze udokumentowanym przez polską i światową naukę. Niesie ono za sobą wiele zagrożeń i grozi destabilizacją dotychczasowego ładu w przyrodzie, a także w demografii, polityce i gospodarce. Fakt ten powinien mieć odzwierciedlenie w dokumentach regulujących funkcjonowanie leśnictwa.
- Lasy, stanowiąc istotny składnik ziemskich ekosystemów, są w coraz większym stopniu narażone na skutki zmian klimatu objawiające się zachwianiem ich trwałości oraz utratą wielu z pełnionych dotychczas funkcji. Zmiana zasięgów występowania gatunków, osłabienie ich naturalnej odporności czy nasilanie się zjawisk klęskowych, to tylko niektóre problemy współczesnego leśnictwa. Dlatego też, istnieje pilna potrzeba opracowania strategii adaptacji lasów do zmian klimatu, na szczeblu krajowym. Uważamy, że istnieje konieczność opracowania nowej Polityki Leśnej Państwa, przy opracowaniu której powinno się wykorzystać dotychczasowy, kilkuletni dorobek prac nad Narodowym Programem Leśnym, zgromadzoną wiedzę wielu krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych, istniejące strategie i polityki UE, a także dotychczasowe doświadczenia Lasów Państwowych, Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, przy szerokim udziale społeczeństwa.
- Przedstawione w materiałach ze Zjazdu analizy stanu zagrożeń, a także zalecenia adaptacyjne z zakresu hodowli lasu, ochrony lasu i planowania, jako działania łagodzące skutki zmian klimatycznych, są wskazaniem do wykorzystania w nowelizacji zasad i instrukcji regulujących prowadzenie gospodarki leśnej.
- Lasy odgrywają znacząca rolę w pochłanianiu i wieloletnim magazynowaniu dwutlenku węgla, głównego sprawcy postępujących zmian klimatycznych. Aby znacząco podnieść ich rolę w tym procesie, należy wnieść szereg zmian w zasadach planowania i gospodarowania ekosystemami leśnymi. Propozycje w tym zakresie zawarte są w materiałach ze 120 Zjazdu PTL. Powinny być one jednak poprzedzone analizą skutków dla innych funkcji lasu.
- Niedocenianą dotychczas rolę w łagodzeniu skutków zmian klimatu powinny pełnić wszelkiego rodzaju zadrzewienia. Intensyfikacja działań w tym zakresie wymaga włączenia do tych zadań samorządów, podmiotów gospodarczych i powinna być objęta programem krajowym. Lasy Państwowe dysponują kadrą i nowoczesną infrastrukturą szkółkarską mogącą w pełni zaspokoić potrzeby kraju w tym zakresie.
- PTL zajmując stanowiska i wyrażając opinie do opracowywanych dokumentów UE w sprawie ”Unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030” oraz „Nowej Strategii Leśnej UE do 2030 r.”, podkreślając ich ważność w doskonaleniu zasad i metod ochrony lasów i zawartego w nich bogactwa gatunków, wskazywało na potrzebę uwzględnienia uwarunkowań przyrodniczych, społecznych i własnościowych lasów, zdobytych doświadczeń w wielkopowierzchniowej formie ochrony bioróżnorodności i godzenia wielu funkcji lasów z potrzebą ich użytkowania i ochrony. Uważamy, że jednym z ważnych działań jest nadanie planowaniu urządzeniowemu lasów wszystkich form własności, nowych zadań, do których należeć powinno opracowywanie krajowych i regionalnych strategii zarządzania lasami na najbliższe 10, 30 i 50 lat, w powiązaniu z planami gospodarowania przestrzenią. Utworzy to możliwość godzenia rozwoju z potrzebami ochrony przyrody, właściwej hierarchii celów i kształtowania wiodących funkcji lasów na większych niż jednostka organizacyjna obszarach.
- Współcześnie, pod adresem leśnictwa formułowane jest wiele często sprzecznych oczekiwań co do sposobu kształtowania poszczególnych funkcji lasów, co niejednokrotnie staje w sprzeczności z działaniami na rzecz ich trwałości. Stawia to leśnictwo przed koniecznością wypracowania kompleksowych zasad i metod gospodarowania bazujących na najnowszych zdobyczach wiedzy.
- Jednym z największych wyzwań dla gospodarki leśnej są działania na rzecz edukacji leśnej społeczeństwa. Zrozumienie przez społeczeństwo zasadności działań gospodarczych jest warunkiem koniecznym do ich realizacji. Dobrym przykładem takich praktyk jest przedstawione podczas Zjazdu zagospodarowanie Lasu Mokrzańskiego.
- Leśnictwo Polski i świata, jak nigdy w historii, stoi przed dużymi wyzwaniami i wieloma niewiadomymi. Zarządzanie ekosystemami leśnymi w tych warunkach wymagać będzie ścisłej współpracy praktyki z nauką oraz sprawnego systemu doskonalenia kadr i ich doboru wyłącznie według kryteriów merytorycznych.
- Uczestnicy Zjazdu uważają, że istnieje potrzeba dyskusji odnośnie opracowania w skali kraju map drzewostanów pod kątem ich wrażliwości na zagrożenia biotyczne i abiotyczne.
- Nowego podejścia wymaga zdefiniowanie roli gospodarki łowieckiej w utrzymaniu i kształtowaniu wielu funkcji lasu a także zachowania ich trwałości
- Uczestnicy Zjazdu składają podziękowanie organizatorom 120 Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych: Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Oddziałowi Polskiego Towarzystwa Leśnego w Katowicach, nadleśniczym oraz pracownikom nadleśnictw: Katowice, Świerklaniec, Rybnik, Rudy Raciborskie i Kobiór, za doskonałe przygotowanie tak części statutowej, jak i naukowo - poznawczej Zjazdu.
Za Komisję Wniosków
Przewodniczący Komisji: Sławomir Kmiecik
Katowice, 11 września 2021 r.
Opublikowano: 20.09.2019
Obradujący w dniu 14 września 2019 roku w Darłówku 119 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na sesji naukowej pn. „Wielofunkcyjna gospodarka leśna wobec oczekiwań przemysłu drzewnego i ochrony przyrody” i wypowiedzi na sesji terenowej oraz głosów w dyskusji i przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu stwierdza, że:
- Funkcjonujący od blisko 30 lat w polskich lasach państwowych model wielofunkcyjnej gospodarki leśnej dobrze służy zarówno ochronie przyrody w środowisku leśnym jak i zaspokajaniu w sposób zrównoważony wielostronnych potrzeb człowieka. Świadczy o tym m.in. wysoki poziom bioróżnorodności leśnego środowiska przyrodniczego zachowany przy bezpiecznym środowiskowo poziomie pozyskania drewna. Prowadzeniu tego modelu sprzyja obecna struktura zarządzania polskimi lasami.
- Wielkoobszarowość gospodarstwa leśnego zarządzanego przez Lasy Państwowe pozwala na prowadzenie wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, w tym na hierarchizację poszczególnych funkcji lasu, godzenie funkcji ochronnych z gospodarczymi i społecznymi, a także jej doskonalenie w oparciu o stale poszerzaną wiedzę i badania naukowe. Stała się ona także narzędziem wielkoprzestrzennej ochrony przyrody i krajobrazu.
- Przyjęta w Ustawie o lasach zasada samofinansowania polskich lasów państwowych pozwala na zoptymalizowanie decyzji gospodarczych, przyjmując jako priorytet zachowanie trwałości i ciągłości ich istnienia oraz skuteczną ochronę bioróżnorodności. Sugerowane w niektórych środowiskach oddzielenie gospodarki leśnej od ochrony przyrody nie znajduje racjonalnego uzasadnienia i byłoby ze szkodą dla samej przyrody.
- Lasy Państwowe w sposób zamierzony i odpowiedzialny ponoszą znaczne koszty związane z ochroną przyrody. Są to świadczenia, na które składają się bezpośrednie wydatki na ten cel, jak i inne związane z ograniczeniem lub wprost z rezygnacją z funkcji gospodarczych lasu na rzecz funkcji ochronnych i społecznych. Szacuje się, że łączna wartość tych świadczeń przekracza rocznie kwotę 1 mld złotych. Suma ta potwierdza wagę ochrony przyrody w modelu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej realizowanym przez Lasy Państwowe.
- Od wielu lat dostrzega się brak w polityce Państwa kompleksowej i spójnej wizji tworzenia i docelowej wielkości sieci obszarów chronionych (konserwatorskich form ochrony przyrody). Brak takiej wizji prowadzi do wielu konfliktów i nie służy samej przyrodzie. Pilną zatem potrzebą jest wypracowanie w tym zakresie odpowiedniej polityki państwa i wytyczenie perspektywy jej wdrożenia, uwzględniającej proporcje pomiędzy potrzebami ochrony przyrody a rozwojem gospodarczym.
- Ważną i naglącą kwestią jest uregulowanie relacji prawa ochrony przyrody do prawa regulującego zasady prowadzenia gospodarki leśnej, pod względem jednoznacznego określenia odpowiedzialności i źródeł finansowania oraz monitorowania i kontroli przypisanych Generalnej i Regionalnym Dyrekcjom Ochrony Środowiska. Oddzielenie kompetencji decyzyjnych nie dysponujących możliwościami finansowania od kompetencji wykonawczych w ochronie przyrody na terenach administrowanych przez Lasy Państwowe nie służy dobrze samej przyrodzie.
- Ochrona przyrody w polskich lasach państwowych, będąca integralną częścią wielofunkcyjnej gospodarki leśnej nie dociera dostatecznie do świadomości społeczeństwa, a same Lasy Państwowe są coraz częściej uznawane za organizację dążącą do maksymalizacji zysku. Rodzi to potrzebę wypracowania nowej, skutecznej strategii edukacji leśnej społeczeństwa. Ważnym jej elementem powinien stać się dialog i współpraca z pozarządowymi organizacjami przyrodniczymi oparte na merytorycznej argumentacji i służąca przełamywaniu wzajemnych stereotypów i uprzedzeń.
- Przemysł drzewny stanowiąc istotną część gospodarki narodowej jest stymulatorem rozwoju gospodarczego kraju. Jego istnienie i rozwój uzależnione są od bazy surowcowej polskich lasów, w których prowadzona wielofunkcyjna gospodarka leśna stara się wypełniać i bilansować wszystkie funkcje lasu. Należy oczekiwać bardziej aktywnej i ścisłej współpracy przemysłu drzewnego z Lasami Państwowymi w zakresie akceptacji społecznej dla zgodnej z potrzebami ochrony przyrody, możliwej intensyfikacji produkcyjnych funkcji lasu. Zwraca się uwagę, na zwiększające się możliwości użytkowania w lasach innych własności, w związku z dynamicznym procesem rozwoju tych zasobów w najbliższych dekadach.
- Według przedstawianych przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej prognoz, tendencja wzrostu zasobów drzewnych w polskich lasach zostanie w najbliższej przyszłości utrzymana. Mimo tego prognozowane jest pogłębianie się deficytu surowca drzewnego na rynku. W konsekwencji następować będzie wzrost presji na Lasy Państwowe w celu zwiększenia jego podaży. Z drugiej strony następować będzie presja społeczna na wzmożenie funkcji ochronnych i społecznych lasu. Rozwiązanie tych sprzeczności wymagać będzie opracowania stosownej polityki państwa, która określi i wyważy relacje pomiędzy potrzebami w tym zakresie. Takim dokumentem powinien stać się Narodowy Program Leśny.
- Funkcje pełnione przez lasy ulegają ciągłemu przewartościowaniu. Głównym zadaniem gospodarki leśnej staje się zachowanie bogactwa przyrodniczego oraz stabilności drzewostanów zwłaszcza w okresie postępujących zmian klimatycznych. Niemniej ważnym zadaniem wielofunkcyjnej gospodarki leśnej jest zaopatrzenie przemysłu drzewnego w odnawialny surowiec - drewno w długiej perspektywie. Przedstawiona na konferencji „Propozycja Regulacji Użytkowania Rębnego w Wielofunkcyjnym Gospodarstwie Leśnym” stać się może narzędziem bardziej racjonalnego użytkowania zasobów drzewnych z zachowaniem pozostałych funkcji lasu.
- Przyjęte w Polsce normy prawne w zakresie gospodarki leśnej w pełni zabezpieczają lasy przed nadmierną eksploatacją i wymuszają harmonijną realizację środowiskowych, społecznych i produkcyjnych funkcji lasu. W tej sytuacji certyfikacja gospodarki leśnej służy przede wszystkim interesom przemysłu drzewnego i stanowi swoisty „serwitut” na jego rzecz. Należy oczekiwać od przemysłu drzewnego znacznie większego zaangażowania się w proces certyfikacji, a w szczególności w ustanawianie standardów certyfikowanej gospodarki leśnej, które narzucają ograniczenia w możliwościach użytkowania lasu, często w niespójności z polskim prawem.
- Zdaniem uczestników Zjazdu w polskim leśnictwie, które przyjmuje jako zasadę ochronę zasobów przyrodniczych w każdej jego części „leśnictwo plantacyjne” nie powinno być obecnie realizowane. Proponowane przez pozarządowe organizacje ekologiczne rekompensowanie ograniczeń w użytkowaniu plantacjami, związane z wyłączaniem dalszych obszarów z użytkowania, nie znajduje uzasadnienia w warunkach przyrodniczych Polski. Zasadność tych propozycji nie wynika z dotychczasowych doświadczeń i nie służy ochronie przyrody. Zdecydowanie powinien wzrastać stopień zadrzewień w Polsce.
- Dynamiczne zmiany klimatu wymagają od leśników w najbliższej przyszłości zdecydowanie większego ingerowania w ekosystemy leśne i umiejętności wyprzedzania prognozowanych procesów. Rodzi to potrzebę dalszego poznania i doskonalenia kadr w leśnictwie przy ściślejszej współpracy z ośrodkami naukowymi i organizacjami przyrodniczymi.
- Uczestnicy Zjazdu składają podziękowanie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku i Oddziałowi PTL w Szczecinku, organizatorom 119 Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za doskonałe przygotowanie tak części statutowej, jak i naukowo - poznawczej Zjazdu.
Za Komisję Wniosków
Przewodniczący Komisji: Sławomir Kmiecik
Darłówko, 14 września 2019 r.
Opublikowano: 02.07.2018
Obradujący w dniu 16 czerwca 2018 roku w Supraślu 118 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na Sesji naukowej pn. "Gospodarka w lasach na gruntach porolnych", głosów w dyskusji oraz przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Delegatów Zjazdu sformułował następujące wnioski:
- 118 Zjazd PTL pragnie podkreślić wielki wkład pokoleń leśników i Lasów Państwowych w zwiększanie lesistości Polski poprzez dokonanie od roku 1945 zalesień gruntów porolnych na powierzchni ponad 1,5 mln ha. Proces zwiększenia lesistości w całym okresie powojennym do obecnego poziomu 29,5% należy uznać za jeden z najistotniejszych programów kształtowania i ochrony środowiska oraz ochrony przyrody w Polsce.
- Zwracamy uwagę na problem dynamicznie nasilającego się procesu utraty stabilności drzewostanów powstałych na gruntach porolnych w wielu regionach kraju. Za pilne i konieczne uważa się dokonanie inwentaryzacji i oceny stanu zjawiska, wypracowanie w oparciu o najnowszą wiedzę i doświadczenie, nowych, spójnych rozwiązań merytorycznych, organizacyjnych i prawnych i wpisanie ich do Instrukcji urządzania lasu, Zasad hodowli lasu i Instrukcji ochrony lasu, w celu zoptymalizowania gospodarowania drzewostanami na gruntach porolnych.
- Należy dążyć do zwiększania roli inżynierii ekologicznej przy zakładaniu upraw leśnych na gruntach porolnych oraz w przebudowie i restytucji istniejących, w szczególności niestabilnych drzewostanów na gruntach porolnych.
- Obowiązujące w obecnej perspektywie budżetowej zasady wsparcia zalesień zawarte w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, zwłaszcza na tle kształtowania się rynkowych cen gruntów rolnych i poziomu dopłat do produkcji rolniczej, powodują nieopłacalność ekonomiczną zalesień nawet na marginalnych, prywatnych gruntach rolnych. Należy dążyć do zmodyfikowania tych zasad aby rolnicy mogli odgrywać znaczniejszą rolę w procesie zalesień naszego kraju i w realizacji polityki ekologicznej państwa. Istotnym elementem tych zasad powinna być ekonomiczna opłacalność przekwalifikowania na lasy gruntów, na których las powstał w wyniku naturalnych procesów i spełnia ustawowe i przyrodnicze warunki powierzchni leśnej.
- Z niepokojem przyjmujemy uchwalenie Ustawy o krajowym zasobie nieruchomości i wpisanie tysięcy hektarów zarządzanych przez Lasy Państwowe (zarówno lasów jak i innych kategorii gruntów) do Krajowego Zasobu Nieruchomości. Lasy w granicach miast stanowią szczególnie ważną, naturalną ochronę środowiska aglomeracji. Zmiany organizacyjne w zarządzaniu tym obszarem podyktowane innymi niż ochrona środowiska celami, odczytujemy jako niebezpieczne i grożące przerwaniem ciągłości wypełniania przez nie wielorakich funkcji ekologicznych.
- Polskie Towarzystwo Leśne powinno rozważyć powołanie internetowego forum dyskusyjnego ogniskującego wymianę poglądów służących aktywnemu włączaniu się leśników w opiniowanie programów rozwojowych i zmian prawnych w polskim leśnictwie oraz pomocnych w przygotowaniu podstaw do wizji przyszłości polskich lasów, tak aby służyły lepszemu i pełniejszemu spełnianiu potrzeb i oczekiwań społecznych.
- W ostatnich latach, na niespotykaną dotąd skalę, nastąpiła ostra krytyka działalności leśników i zarządców lasów Skarbu Państwa – PGL Lasy Państwowe. Z analizy informacji medialnych, licznych publikacji oraz wypowiedzi niektórych organizacji pozarządowych wynika, że działalność leśników i pracowników Lasów Państwowych oparta na podstawach prawnych i naukowych, na zgromadzonej wiedzy i praktycznym doświadczeniu, nie spotyka się z pozytywnym odbiorem części społeczeństwa. Spór o metody ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, ma w szczególności miejsce w Puszczy Białowieskiej i związany jest z wielkopowierzchniowym zamieraniem drzewostanów świerkowych w skutek gradacji kornika drukarza. Krytycy działań leśników i modelu zrównoważonego leśnictwa oraz czynnej ochrony różnorodności biologicznej, pomawiają leśników o chęci maksymalizacji zysków ze sprzedaży produkowanego drewna. Uczestnicy 118 Zjazdu PTL zobowiązują wszystkich członków i struktury Towarzystwa do wzmożonych, różnorodnych i skuteczniejszych działań informacyjnych o roli lasów i ich funkcjach gospodarczych, społecznych i ochronnych oraz apelują do Ministerstwa Środowiska, Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych o znaczniejszy niż dotąd wysiłek informacyjny i promocyjny.
- Uczestnicy Zjazdu składają podziękowanie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku i Oddziałowi PTL w Białymstoku, organizatorom 118 Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za doskonałe przygotowanie tak części statutowej, jak i naukowo - poznawczej Zjazdu.
Za Komisję Wniosków
Przewodniczący Komisji: Sławomir Kmiecik
Supraśl, 16 czerwca 2018 r.