Opublikowano: 07.09.2013
Obradujący w dniu 7 września 2013 roku w Wałczu 113 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na Sesji naukowej Zjazdu pn. „Leśnictwo wielofunkcyjne współczesną formą ochrony przyrody”, głosów w dyskusji oraz przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu,
stwierdza, że:- Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach w art.6 ust.1a zdefiniowała trwale zrównoważoną gospodarkę leśną jako „działalność zmierzającą do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania, teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów” oraz nałożyła na właścicieli i zarządców lasów obowiązek prowadzenia gospodarki leśnej w sposób zrównoważony, zapewniający trwałe utrzymanie lasów i zapewnienie ciągłości ich użytkowania (art.13.1.: „Właściciele lasów są obowiązani do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania”). Przedmiotem gospodarki leśnej jest ekosystem leśny, który, prócz funkcji użytkowych, spełnia funkcje naturalne, do których należą funkcje przestrzeni życia, regulacyjne (m.in. w odniesieniu do gospodarki wodnej), ochronne oraz archiwum historii rozwoju przyrody i kultur ludzkich.
- Gospodarka leśna w Lasach Państwowych prowadzona jest z poszanowaniem w/w zasad i funkcji, dzięki czemu, równolegle z gospodarką leśną, w lasach realizowana jest ochrona przyrody i kształtowana jest różnorodność biologiczna, w efekcie czego udział ekosystemów leśnych we wszystkich formach ochrony przyrody wynosi ponad 60%. Fakty te upoważniają do sformułowania stwierdzenia, że wielofunkcyjna gospodarka leśna jest współczesnym elementem ochrony przyrody.
- Polskie Towarzystwo Leśne, realizując uchwały 111 i 112 Zjazdu Delegatów PTL, podjęło działania zmierzające do opracowania własnej, autorskiej wizji priorytetów leśnictwa oraz dróg i warunków ich realizacji. Dokument pod nazwą „Wizja przyszłości polskich lasów i leśnictwa do roku 2030” znajduje się w końcowej fazie opracowywania. Jednocześnie Instytut Badawczy Leśnictwa, na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, rozpoczął w listopadzie 2012 roku prace nad opracowywaniem Narodowego Programu Leśnego (NPL), który ma stać się strategicznym zintegrowanym programem dla całego sektora leśno - drzewnego oraz ochrony przyrody w lasach.
- Zjazd zobowiązuje Zarząd Główny PTL do zapewnienia udziału naszego Towarzystwa w pracach nad NPL, m.in. poprzez aktywny udział naszych reprezentantów w siedmiu panelach – przy czym w odniesieniu do tematyki 113 Zjazdu właściwym panelem tematycznym jest panel pn. „Ochrona – lasy i gospodarka leśna, jako narzędzie kształtowania środowiska naturalnego i ochrony przyrody”.
- Obowiązujące obecnie rozwiązania prawne umożliwiają instytucjom spoza Lasów Państwowych zbyt daleko idącą ingerencję w kształtowanie planu urządzenia lasu, który jest podstawowym dokumentem, w oparciu o który nadleśniczy prowadzi gospodarkę leśną przez okres dziesięciu lat. Analogiczna sytuacja ma miejsce w opracowywaniu i wprowadzaniu w życie planów zadań ochronnych dla utworzonych na gruntach leśnych obszarów Natura 2000. Ingerencje te, forsowane i wymuszane przez instytucje i organizacje nie ponoszące odpowiedzialności za skutki swych działań, generalnie zmierzają do wyłączania z gospodarki leśnej coraz to nowych obszarów lasów oraz do zmniejszania pozyskania drewna w stopniu nieuzasadnionym nie tylko ekonomicznie, ale również przyrodniczo i społecznie.
- W celu umożliwienia optymalizacji relacji pomiędzy gospodarką leśną a ochroną (zwłaszcza bierną) terenów leśnych, należy ustalić granicę gospodarczo – ochronną w lasach, poprzez podjęcie prac nad nowelizacją ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody i z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, mających na celu: ustanowienie dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych organem ochrony przyrody, powierzenie dyrektorowi regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych nadzoru nad obszarem Natura 2000 w przypadku, gdy dominującą część powierzchni obszaru stanowią grunty leśne – analogicznie do nadzoru, który aktualnie sprawują dyrektorzy RDOŚ lub RZGW.
- Zjazd wyraża opinię, że najwłaściwszą drogą do nowelizacji w/w aktów prawnych będzie uzyskanie aprobaty uczestników wspomnianej w p. 4 niniejszej uchwały konferencji panelowej „Ochrona”, której przeprowadzenie zaplanowano na m-c maj 2014 roku. W konferencji wezmą udział przedstawiciele wszystkich grup społecznych zainteresowanych lasami i dobrami leśnymi - w tym drewnem - oraz przedstawiciele ośrodków naukowych, samorządów, stowarzyszeń zawodowych, organizacji pozarządowych, polityków i przedstawicieli resortów rządowych. Zdaniem uczestników Zjazdu przygotowane przez ekspertów panelu propozycje nowelizacyjne winny zostać skonsumowane poprzez wniesienie ich przez Ministra Środowiska jako propozycji do rządowej inicjatywy ustawodawczej.
- Uczestnicy Zjazdu z niepokojem stwierdzają, że, podobnie jak i na poprzednich Zjazdach, powraca tematyka gospodarowania zasobami przyrody w Puszczy Białowieskiej. Asumptem do ponownego wniesienia na obradach tej tematyki stał się fakt arbitralnego - nie mającego podstaw prawnych, gospodarczych czy przede wszystkim przyrodniczych - określenia przez Ministra Środowiska dla nadleśnictw puszczańskich (Białowieża, Browsk, Hajnówka) etatu cięć. Efektem tej decyzji jest postępujący rozpad drzewostanów, który spowoduje zmniejszenie bioróżnorodności świata roślin i zwierząt oraz utratę dobrego stanu zachowania białowieskich biocenoz oraz niezwykłej wartości zasobów genowych i bazy nasiennej. Nie bez znaczenia są idące w miliony złotych straty gospodarcze. Uczestnicy Zjazdu postulują podjęcie działań zmierzających do cofnięcia decyzji z dnia 9 października 2012 r., zatwierdzającej plany urządzenia lasu dla nadleśnictw Puszczy Białowieskiej na lata 2012 – 2021. Konieczne jest przywrócenie rozmiaru zabiegów hodowlano - ochronnych w drzewostanach ponad 100 letnich, w szczególności świerkowych. Tylko plan, sporządzony według potrzeb hodowlano - ochronnych ekosystemów leśnych i w pełni zgodny z zadaniami ochronnymi dla obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska daje szansę na zahamowanie negatywnych zjawisk i utrzymanie dziedzictwa historycznego i przyrodniczego Puszczy.
- Uczestnicy Zjazdu wyrażają dezaprobatę dla trwającej od kilku lat procedury lokalizacji pomnika Adama Loreta, pierwszego dyrektora naczelnego Lasów Państwowych. Polskie Towarzystwo Leśne opracowało i wydało w roku 2010, wspólnie z CILP, publikację „Adam Loret, pierwszy dyrektor naczelny Lasów Państwowych” oraz przeprowadziło wśród leśników zbiórkę datków pieniężnych na realizację przedsięwzięcia, w efekcie czego pomnik został 2 lata temu wykonany. Były to wszelkie działania, na jakie stać było działające społecznie stowarzyszenie. Zjazd PTL apeluje do dyrektora generalnego Lasów Państwowych o podjęcie działań, mających na celu przezwyciężenie negatywnych opinii Stołecznego Konserwatora Zabytków co do lokalizacji pomnika na skwerze obok Ministerstwa Środowiska w Warszawie. Optymalnym efektem tych działań byłoby odsłonięcie pomnika w roku 2014 – roku jubileuszu 90-lecia Lasów Państwowych.
- Uczestnicy Zjazdu składają podziękowanie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Pile i Oddziałowi Nadnoteckiemu PTL, organizatorom 113 Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za bardzo dobre przygotowanie tak części statutowej, jak i naukowo – poznawczej Zjazdu.
Wałcz, dnia 07 września 2013 r.
Za Komisję Wniosków
/-/ Bogdan Gieburowski
Przewodniczący Komisji
Opublikowano: 01.09.2012
Obradujący w Spale 112 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, po wysłuchaniu referatów wygłoszonych na Sesji naukowej Zjazdu pn. „Wizja przyszłości polskich lasów i leśnictwa do 2030 roku”, głosów w dyskusji oraz przeanalizowaniu wniosków zgłoszonych przez Uczestników Zjazdu,stwierdza, że:
- Tematyka obrad Zjazdu stanowi realizację postanowień ubiegłorocznego, 111 Zjazdu delegatów PTL, który w swej uchwale uznał, że „zasadne jest, aby PTL podjęło działania zmierzające do opracowania własnej, autorskiej wizji priorytetów leśnictwa oraz dróg i warunków ich realizacji dla lasów polskich bez względu na kategorię ich własności, na okres 20 - 30 lat”. Wcielając w życie ten zapis uchwały Zarząd Główny PTL postanowił, że opracowywany społecznie dokument będzie nosił roboczy tytuł Wizja przyszłości polskich lasów i leśnictwa do roku 2030. W Oddziałach Towarzystwa oraz komisjach problemowych odbyły się zebrania, na których przedstawiona została propozycja opracowania Wizji oraz przeprowadzona została szeroka dyskusja, w efekcie której Towarzystwo uzyskało opinie i oceny członków i zaproszonych gości tak co do tematyki, która w Wizji ujęta być powinna, jak też i dróg prowadzących do jej opracowania. Był to pierwszy etap realizacji uchwały 111 Zjazdu.
- Drugim etapem była sesja naukowa naszego 112 Zjazdu, w całości poświęcona wizji lasów i leśnictwa w założonej perspektywie czasowej. Wizję swą - w 21 referatach - przedstawili Dyrektor Generalny Lasów Państwowych oraz wybitni przedstawiciele nauki, reprezentujący praktycznie wszystkie dziedziny nauk leśnych. Autorzy referatów dokonali także analizy krajowych i unijnych uwarunkowań prawnych funkcjonowania leśnictwa. Plonem konferencji naukowej są autorskie opracowania, w których zawarte zostały propozycje co do treści oraz stopnia szczegółowości opracowywanego dokumentu. Propozycje te są jednocześnie wnioskami z konferencji, które realizować winno w swej działalności Towarzystwo.
- Z uwagi na mnogość propozycji i ich szeroki zakres tematyczny nie ma praktycznej możliwości enumeratywnego wyspecyfikowania wniosków w niniejszej uchwale, wobec czego Zjazd akceptuje propozycję Zarządu Głównego PTL, aby, w trzecim etapie opracowywania Wizji, wnioski wyłonić z referatów, a następnie przedłożyć zespołom ekspertów, opracowującym prognozy i strategie dla różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego, z Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Eksperci ci powinni wnioski nasze skonfrontować z istniejącymi prognozami gospodarczymi, ekonomicznymi, demograficznymi itd., po czym powołany przez Zarząd Główny PTL zespół redakcyjny przystąpiłby do ostatecznego sformułowania naszej Wizji przyszłości polskich lasów i leśnictwa do roku 2030. Byłby to czwarty, końcowy etap opracowywania dokumentu.
- Uczestnicy Zjazdu z niepokojem stwierdzają, że, podobnie jak i na poprzednich Zjazdach, powraca tematyka gospodarowania zasobami przyrody w Puszczy Białowieskiej. Asumptem do wniesienia na obradach tej tematyki stał się m.in. fakt arbitralnego określenia przez Ministra Środowiska dla nadleśnictw puszczańskich etatu cięć, bez uwzględnienia opracowań naukowych oraz z pominięciem ustaleń szeroko konsultowanego w trakcie opracowywania projektu Planu Urządzenia Lasu (wyliczony etat optymalny wyniósł 350 tys.m3, etat zaproponowany - uwzględniający w maksymalnym stopniu pozostawienie bez cięć starszych drzewostanów - 107 tys.m3, natomiast Minister ustalił etat na poziomie 48,5 tys.m3). Z negacją Uczestników spotkała się niezwykle napastliwa publikacja Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot pt. Blues Żubra, w której w sposób prymitywny i wręcz wulgarny atakowane są władze samorządowe, miejscowa społeczność i leśnicy. Zjazd PTL zajmuje stanowisko wobec tej publikacji tylko dlatego, że jej wydanie było współfinansowane ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Zdaniem Zjazdu oburzające są - i nie powinny mieć miejsca przypadki - że tego typu publikacje uwiarygadniane są poprzez współfinansowanie ich ze środków publicznych.
- Uczestnicy Zjazdu składają podziękowanie organizatorom 112 Zjazdu oraz towarzyszącej mu konferencji naukowej i wyjazdów terenowych za doskonałe przygotowanie tak części statutowej, jak i naukowo – poznawczej Zjazdu.
Spała, dnia 01 września 2012 r.
Za Komisję Wniosków
/-/ Bogdan Gieburowski
Przewodniczący Komisji
Przewodniczący Komisji
Opublikowano: 15.09.2010
Polskie Towarzystwo Leśne - stowarzyszenie działające od 1882 roku, liczące obecnie ponad 4500 członków, w poczuciu troski i odpowiedzialności za stan polskiej przyrody i lasów, zdecydowanie sprzeciwia się próbie włączenia Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych, widząc w tym realne zagrożenie dla realizowania w gospodarce leśnej konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju.
W świecie i w Polsce rośnie współcześnie znaczenie lasów nie tylko jako źródła zasobów surowców determinujących rozwój cywilizacyjny ale także realizujących dziesiątki innych funkcji niezbędnych do zachowania ciągłości życia na Ziemi.
Lasy Polskie, spełniające wielorakie – ochronne, społeczne i produkcyjne - funkcje na poziomie wspólnotowym, krajowym, regionalnym i lokalnym są fundamentem życia przyrodniczego i rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa. Potrzeba czynnej ochrony ekosystemów leśnych znalazła wyraz w konwencjach międzynarodowych i polityce Unii Europejskiej, czego przykładem są konwencja klimatyczna, konwencja o różnorodności biologicznej, dyrektywy siedliskowa i ptasia budujące program Natura 2000 oraz liczne polskie ustawy i rozporządzenia ministra środowiska..
Prowadzona w Polsce przez dziesięciolecia odpowiedzialna i skuteczna polityka i gospodarka leśna, zaowocowała wyznaczeniem na 38% obszaru polskich lasów obszarów Natura 2000, a wcześniej licznych parków narodowych, rezerwatów i parków krajobrazowych, efektywnie chroniących całe zasoby leśne, w tym różnorodność genów, gatunków, siedlisk i krajobrazów. Dotychczasowe osiągnięcia Lasów Państwowych, tak wysoko doceniane na arenie międzynarodowej, mogły być uzyskane miedzy innymi poprzez ich samodzielność finansową.
Ustrój polskich Lasów Państwowych, w tym system ich finansowania, to przykład mądrej i udanej transformacji ustrojowej ostatnich 20 lat. Wypracowane w tym czasie cele i zadania leśnictwa umożliwiły nie tylko skuteczną ochronę polskich zasobów leśnych i ich stały wzrost - ale także rozwój gospodarczy kraju. Również wcześniej, w ciągu 90 lat istnienia Lasów Państwowych Państwo Polskie rozumiało specyfikę gospodarki leśnej, nie włączając jej świadomie do sfery finansów publicznych.
Specyfika zarządzania zasobami przyrody w sytuacji zachodzących globalnych zmian klimatycznych i coraz częściej występujących klęsk żywiołowych, jak huragany, pożary, susze, choroby, gradacje owadów, powodzie, zanieczyszczenia przemysłowe powietrza, wody i gleby, wymaga szybkiego i sprawnego reagowania na skutki tych zmian i zjawisk. Pozbawienie Lasów Państwowych narzędzia skutecznego zarządzania finansowego w tych sytuacjach doprowadzi do zwielokrotnienia skutków klęsk i nieodwracalnej deprecjacji ekosystemów leśnych.
Lasy Państwowe muszą posiadać rezerwy finansowe, gdyż nigdzie na świecie nie ubezpiecza się zasobów leśnych z powodu zbyt wysokiego ryzyka wystąpienia negatywnych zdarzeń. Nieznane są również przykłady efektywnego funkcjonowania organizacji gospodarczych, które nie dysponują rezerwami i bieżącymi środkami obrotowymi - dlatego też polski model zrównoważonego leśnictwa wymaga zdecydowanie innego aniżeli budżetowy system finansowania.
Dokonane w ostatnich latach zmiany w finansowaniu leśnictwa w Czechach, na Słowacji czy w Niemczech, polegające na pozbawieniu lasów państwowych samodzielności finansowej, szybko doprowadziły do deficytowości leśnictwa i trudnych do odwrócenia zmian w środowisku a także pociągnęły za sobą negatywne skutki społeczne.
Realizując rozwój pozaprodukcyjnych funkcji lasu, w szczególności ochronę przyrody, kształtowanie i ochronę różnorodności biologicznej, edukację ekologiczną, masową turystykę i wypoczynek – Lasy Państwowe ponoszą znaczne wydatki finansowe bez możliwości ich zrekompensowania. Przejście na planowanie i finansowanie budżetowe, w obecnej i przewidywanej na najbliższe lata polityce minimalizowania wydatków budżetowych, musi doprowadzić do zaniechania realizacji tych funkcji i trudnych do odrobienia strat w ekosystemach. System finansowy LP ma cechy systemu motywacyjnego. Eliminacja samodzielności finansowej zniweczy wolę doskonalenia, która w gospodarce leśnej decyduje o sukcesie gospodarczym i wyniku finansowym.
Polskie Towarzystwo Leśne apeluje, aby w imię odpowiedzialności za polską przyrodę i zachowanie jej walorów dla przyszłych pokoleń oraz zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego państwa nie niszczyć sprawdzonego w praktyce modelu funkcjonowania Lasów Państwowych pod presją bieżących potrzeb ograniczania deficytu budżetowego.
Polskie Towarzystwo Leśne uważa, że leśnictwo polskie, rozumiejąc trudną sytuację budżetu, nie powinno uchylać się od partycypacji w ograniczaniu deficytu finansów publicznych – jednak cena, którą Lasy Państwowe musiałyby ponieść, nie może doprowadzić do pogorszenia ich stanu w stopniu, który ograniczyłby spełnianie ich funkcji teraz i w przyszłości.
Prowadzona w Polsce przez dziesięciolecia odpowiedzialna i skuteczna polityka i gospodarka leśna, zaowocowała wyznaczeniem na 38% obszaru polskich lasów obszarów Natura 2000, a wcześniej licznych parków narodowych, rezerwatów i parków krajobrazowych, efektywnie chroniących całe zasoby leśne, w tym różnorodność genów, gatunków, siedlisk i krajobrazów. Dotychczasowe osiągnięcia Lasów Państwowych, tak wysoko doceniane na arenie międzynarodowej, mogły być uzyskane miedzy innymi poprzez ich samodzielność finansową.
Ustrój polskich Lasów Państwowych, w tym system ich finansowania, to przykład mądrej i udanej transformacji ustrojowej ostatnich 20 lat. Wypracowane w tym czasie cele i zadania leśnictwa umożliwiły nie tylko skuteczną ochronę polskich zasobów leśnych i ich stały wzrost - ale także rozwój gospodarczy kraju. Również wcześniej, w ciągu 90 lat istnienia Lasów Państwowych Państwo Polskie rozumiało specyfikę gospodarki leśnej, nie włączając jej świadomie do sfery finansów publicznych.
Specyfika zarządzania zasobami przyrody w sytuacji zachodzących globalnych zmian klimatycznych i coraz częściej występujących klęsk żywiołowych, jak huragany, pożary, susze, choroby, gradacje owadów, powodzie, zanieczyszczenia przemysłowe powietrza, wody i gleby, wymaga szybkiego i sprawnego reagowania na skutki tych zmian i zjawisk. Pozbawienie Lasów Państwowych narzędzia skutecznego zarządzania finansowego w tych sytuacjach doprowadzi do zwielokrotnienia skutków klęsk i nieodwracalnej deprecjacji ekosystemów leśnych.
Lasy Państwowe muszą posiadać rezerwy finansowe, gdyż nigdzie na świecie nie ubezpiecza się zasobów leśnych z powodu zbyt wysokiego ryzyka wystąpienia negatywnych zdarzeń. Nieznane są również przykłady efektywnego funkcjonowania organizacji gospodarczych, które nie dysponują rezerwami i bieżącymi środkami obrotowymi - dlatego też polski model zrównoważonego leśnictwa wymaga zdecydowanie innego aniżeli budżetowy system finansowania.
Dokonane w ostatnich latach zmiany w finansowaniu leśnictwa w Czechach, na Słowacji czy w Niemczech, polegające na pozbawieniu lasów państwowych samodzielności finansowej, szybko doprowadziły do deficytowości leśnictwa i trudnych do odwrócenia zmian w środowisku a także pociągnęły za sobą negatywne skutki społeczne.
Realizując rozwój pozaprodukcyjnych funkcji lasu, w szczególności ochronę przyrody, kształtowanie i ochronę różnorodności biologicznej, edukację ekologiczną, masową turystykę i wypoczynek – Lasy Państwowe ponoszą znaczne wydatki finansowe bez możliwości ich zrekompensowania. Przejście na planowanie i finansowanie budżetowe, w obecnej i przewidywanej na najbliższe lata polityce minimalizowania wydatków budżetowych, musi doprowadzić do zaniechania realizacji tych funkcji i trudnych do odrobienia strat w ekosystemach. System finansowy LP ma cechy systemu motywacyjnego. Eliminacja samodzielności finansowej zniweczy wolę doskonalenia, która w gospodarce leśnej decyduje o sukcesie gospodarczym i wyniku finansowym.
Polskie Towarzystwo Leśne apeluje, aby w imię odpowiedzialności za polską przyrodę i zachowanie jej walorów dla przyszłych pokoleń oraz zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego państwa nie niszczyć sprawdzonego w praktyce modelu funkcjonowania Lasów Państwowych pod presją bieżących potrzeb ograniczania deficytu budżetowego.
Polskie Towarzystwo Leśne uważa, że leśnictwo polskie, rozumiejąc trudną sytuację budżetu, nie powinno uchylać się od partycypacji w ograniczaniu deficytu finansów publicznych – jednak cena, którą Lasy Państwowe musiałyby ponieść, nie może doprowadzić do pogorszenia ich stanu w stopniu, który ograniczyłby spełnianie ich funkcji teraz i w przyszłości.
110 Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego
Polańczyk, dnia 15 września 2010 r.
Opublikowano: 16.09.2009
Komisja wniosków, po zapoznaniu się z referatami wygłoszonymi na sesji naukowej pn. „Społeczno - ekonomiczne uwarunkowania przyszłości polskiego leśnictwa" oraz po wysłuchaniu głosów w dyskusji przeprowadzonej na sesji i na Zjeździe, proponuje przyjęcie następującego stanowiska:
Temat sesji naukowej, przeprowadzonej w dniu 16 września 2009 r.: „Społeczno - ekonomiczne uwarunkowania przyszłości polskiego leśnictwa”, stanowi kontynuację rozważań - ale także i działań Towarzystwa na niwie trwającego od kilku lat przemodelowywania celów i zasad gospodarki leśnej.
Dążenie do przyczynienia się Towarzystwa do określenia konieczności, a także kierunków i zakresu zmian priorytetów gospodarki leśnej przejawia się m. in. w tematyce sesji naukowych ostatnich Zjazdów, a mianowicie:
- na Zjeździe w Malinówce w roku 2001 tematem sesji była „Rola lasów i leśnictwa w ochronie przyrody”
- na Zjeździe w Waplewie w roku 2004 omawiano „Współczesne problemy wielofunkcyjnego gospodarstwa leśnego – las bliżej społeczeństwa”
- na Zjeździe w Krakowie w roku 2007 tematykę wiodącą stanowiły „Wyzwania przyszłości polskiego leśnictwa”.
Materiały opracowane na zjazd dzisiejszy w sposób o wiele szerszy, aniżeli poprzednio, uwypukliły ekonomiczne uwarunkowania prowadzenia przyszłej gospodarki leśnej.
Materiały sesji i zjazdu zawierają obszerny i pełny zestaw problemów, które stoją przed współczesnym leśnictwem. Uczestnicy Zjazdu stwierdzają, że poglądy i oceny sytuacji, zawarte w referatach generalnie są zbieżne z poglądami Delegatów na Zjazd. Wobec zgodności w ocenie zagrożeń i wobec zdefiniowania kierunków działań Polskie Towarzystwo Leśne upatruje swoją rolę nie tylko jako rzecznika i orędownika, ale nade wszystko aktywnego uczestnika przedsięwzięć, podejmowanych w celu modyfikacji modelu gospodarki leśnej.
W szczególności uważamy, że:
- Należy doprowadzić do zmiany ustawy o ochronie przyrody i ustawy o lasach; zmiany te powinny dotyczyć określenia roli nadleśniczego i regionalnego dyrektora LP w sprawowaniu nadzoru i realizacji zadań na obszarach Natura 2000. Nadzór powyższy będzie możliwy i skuteczny pod warunkiem zapewnienia środków na jego realizację.
- Celowe jest podjęcie przez Ministra Środowiska inicjatywy ustawodawczej, mającej na celu nowelizację ustawy o planowaniu przestrzennym w kierunku zapewnienia Lasom Państwowym możliwości opiniowania planów zagospodarowania przestrzennego, a także uregulowania kwestii przeklasyfikowania zalesionych obszarów kraju na powierzchnie leśne.
- Plan urządzenia lasu poddany ocenie oddziaływania na środowisko powinien być jednocześnie planem ochrony obszaru Natura 2000.
- Przed ustanowieniem nowych obszarów Natura 2000 winny być ustalone zasady gospodarowania na tych obszarach oraz przeprowadzone analizy ekonomiczne dotyczące tak ich ustanowienia, jak i funkcjonowania. Aspekt ekonomiczny powinien być ważnym elementem uznania nowych obszarów.
- W celu stworzenia właściwych, tj. uzasadnionych przyrodniczo i ekonomicznie, relacji gospodarki leśnej i ochrony przyrody, należy zredefiniować definicję ochrony przyrody, poprzez dostosowanie jej do współczesnych uwarunkowań, Definicja ta winna zostać wprowadzona do obrotu prawnego w stosownych ustawach.
- Należy dążyć do sprecyzowania, kto – na jakich terenach – i z jakich środków – finansować będzie wydatki związane z ochroną przyrody w Polsce.
- Konieczna jest nowelizacja zasad i instrukcji obowiązujących w LP. Dokumenty te winny określać ramy postępowania – albowiem ich obecne uszczegółowienie jest zbędne. Zjazd pozytywnie odnotowuje deklarację w tej kwestii przedstawioną w referatach osób kierujących LP.
- W polityce informacyjnej Lasów Państwowych należy upowszechniać informację, że przy konserwatorskiej ochronie przyrody nie można leśników obarczać odpowiedzialnością za ewentualne pogorszenie stanu sanitarnego czy też kondycji zdrowotnej lasów. Należy podkreślać, że gwarantem ochrony przyrody na dużych obszarach (poza parkami narodowymi) jest przede wszystkim wielofunkcyjna gospodarka leśna w połączeniu z ustawowymi formami ochrony przyrody, które z reguły obejmują ochroną konserwatorską niewielkie, wyizolowane z otoczenia kompleksy czy obiekty.
- Realizacja wielofunkcyjnego modelu gospodarki leśnej zakłada koegzystencję funkcji gospodarczych i produkcyjnych lasu, zatem nawet w odległej przyszłości produkcja drewna pozostanie ważną funkcją gospodarki narodowej, decydującą nie tylko o ekonomicznej egzystencji LP, ale także całego kompleksu leśno – drzewnego.
- W aktualnym rozumieniu ochrona przyrody była zawsze jednym z priorytetów leśnictwa, wobec czego stwierdzamy, że prowadzona według dotychczasowych zasad gospodarka leśna nie stanowi zagrożenia dla ochrony przyrody, a wprost przeciwnie - w pełni zabezpiecza ochronę wartości leśnej przyrody, czego potwierdzeniem jest udział lasów w różnych formach jej ochrony. Przykładem w tej materii powszechnie znanym jest Puszcza Białowieska.
- W obecnej dobie, gdy obligatoryjne stało się opracowywanie oceny wpływu gospodarki leśnej na środowisko, w procedurze dokonywania takiej oceny nie może zabraknąć leśników oraz przedstawicieli reprezentujących ich stowarzyszeń. Aby zapewnić merytorycznie wysoki poziom ocen, stoimy na stanowisku, że:
- strategicznej oceny wpływu planu urządzenia lasu na środowisko dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa powinna dokonywać wyspecjalizowana jednostka organizacyjna, zatrudniająca wysokiej klasy specjalistów – gwarantująca takie kształtowanie ocen, aby gwarantowały one interesy właścicielskie Skarbu Państwa
- ocenę wpływu na środowisko uproszczonych planów urządzenia lasu, sporządzanych dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa oraz prognozę wpływu na środowisko projektów inwestycyjnych powinni sporządzać uprawnieni rzeczoznawcy. Ponieważ obecnie taka grupa ekspercka nie istnieje, przystąpić należy do jej tworzenia, poprzez uruchomienie, między innymi pod egidą PTL, stosownych szkoleń – których program winien być zaaprobowany przez ministra właściwego ds. środowiska.
- Pozaprodukcyjne funkcje lasu mają w zdecydowanej mierze charakter dóbr publicznych – wobec czego nie są przedmiotem obrotu rynkowego. Obciążanie przychodów z produkcji drewna rosnącymi kosztami ich realizacji wcześniej czy później doprowadzi do utraty samofinansowania się gospodarki leśnej. W tej sytuacji Zjazd uważa za konieczne podejmowanie działań, umożliwiających w przyszłości urynkowienie niektórych z nich. W tym celu w szerszym aniżeli dotychczas zakresie podejmować należy badania naukowe związane z ekonomicznymi aspektami gospodarki leśnej.
- Wobec lansowania koncepcji ujmowania w PUL ekonomicznych aspektów działalności urządzanego nadleśnictwa (poprzez określenie zdolności do samofinansowania się), celowe jest rozważenie, czy PUL nie rozszerzyć o zestawienie kosztów, jakie ponosi PGL LP na realizację funkcji o charakterze społecznym. Działania te winny skutkować uzyskaniem miarodajnych danych o poziomie tych kosztów – co jest warunkiem wstępnym do podjęcia starań o ich uzyskanie lub uzupełnienie ze źródeł zewnętrznych.
- Bardzo korzystnym dla zbudowania kierunkowej wizji przyszłości leśnictwa, w tym strategii rozwoju Lasów Państwowych byłoby zrealizowanie projektu „Narodowy Program Forestigh – Leśnictwo 2025” lub w dalszej perspektywie do 2050 roku.
- Dla fachowego przygotowania wizji rozwoju leśnictwa potrzebna jest ścisła współpraca leśników - naukowców i praktyków – z licznymi specjalistami, reprezentującymi różnorodne dziedziny wiedzy i aktywności gospodarczo – społecznej, a zwłaszcza z naukowcami zaangażowanymi w przygotowywaniu ekspertyz przez Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” PAN. Takie spójne opracowanie mogłoby być również wykorzystywane do opracowania strategii rozwojowych innych resortów i poszczególnych regionów kraju, z uwzględnieniem problematyki leśnictwa oraz ochrony zasobów leśnej przyrody.
- Zjazd zobowiązuje Zarząd Główny do dokonywania okresowych ocen realizacji wniosków i postulatów uchwalanych na zjazdach PTL.
- Uczestnicy 109 Zjazdu PTL serdecznie dziękują szczecińskiemu Oddziałowi PTL, Dyrekcji Regionalnej LP w Szczecinie oraz wszystkim Instytucjom i Osobom zaangażowanym w organizację Zjazdu – za stworzenie doskonałych warunków do pracy oraz zaprezentowanie pięknych obiektów leśnych Zachodniego Pomorza i Ziemi Lubuskiej.
Gorzów Wielkopolski – 18 września 2009 r.
Przewodniczący Komisji Wniosków i Uchwał
/-/ Bogdan Gieburowski
Przewodniczący Komisji Wniosków i Uchwał
/-/ Bogdan Gieburowski
Opublikowano: 06.09.2008
Wnioski i postulaty 108 Zjazdu Delegatów Polskiego Towarzystwa Leśnego, który odbył się w Cedzynie k. Kielc, 6 września 2008 r. podzielono na 3 grupy:
- wnioski dotyczące ochrony przyrody w lasach,
- wnioski dotyczące problematyki lasów i leśnictwa,
- oraz wnioski dotyczące funkcjonowania Polskiego Towarzystwa Leśnego.
I. Dotyczące ochrony przyrody w lasach
- Wygłoszone przez wybitnych specjalistów referaty na Sympozjum „Zasoby przyrodnicze polskich lasów”, raz jeszcze stwierdziły, że w ekosystemach leśnych bytuje około 60-65 % wszystkich gatunków roślin, zwierząt, grzybów i mikroorganizmów. Oznacza to, że leśnicy gospodarując na 1/3 powierzchni lądowej Polski, ponoszą wielką odpowiedzialność za stan i ochronę różnorodności biologicznej i nie mogą być pomijani, co się niestety często zdarza w decyzjach dotyczących prawa i realizacji zadań ochrony przyrody w naszym kraju.
- Składamy podziękowania leśnikom i współpracującym z nimi naukowcom i przedstawicielom pozarządowych ruchów i organizacji przyrodniczych za przeprowadzenie w latach 2006 i 2007 inwentaryzacji przyrodniczej, której wyniki pozwolą na precyzyjniejszą ochronę siedlisk oraz gatunków zwierząt i roślin, zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej i zasadami tworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.
- Inwentaryzacja przyrodnicza wykazała, że dobrze realizowane są zasady wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. W ostatnich latach nadal następuje wzrost powierzchni lasów, wzrost zapasów drewna przy zwiększonym jego pozyskaniu, następuje zwiększone wypełnianie funkcji społecznych poprzez udostępnianie lasów na cele edukacyjne, łowieckie, turystyczne i rekreacyjne oraz zbioru płodów runa leśnego – przy zachowaniu dużej różnorodności biologicznej oraz ochronie zagrożonych siedlisk i gatunków, ważnych dla ochrony przyrody na obszarze Polski i Europy.
- Uważamy za konieczne wprowadzenie zasady wartościowania działań gospodarstwa leśnego na rzecz ochrony przyrody. Należy opracować stosunkowo proste metody i sposoby wyliczania kosztów pośrednich, bezpośrednich oraz tzw. utraconych korzyści. Pożytecznym byłoby przygotowywanie rocznych raportów Lasów Państwowych o ochronie przyrody i szerokie informowanie społeczeństwa o dokonaniach rzeczowych i poniesionych na ich realizację kosztach, w szczególności kręgi organizacji ekologicznych.
II. Dotyczące problematyki lasów i leśnictwa
- W trosce o ochronę lasów wszystkich form własności apelujemy do Ministra Środowiska o intensyfikację prac nad aktualizacją powierzchni lasów niepaństwowych. Od dziesięcioleci wiele dziesiątków tysięcy hektarów powierzchni zalesionej gruntów porolnych i odnowionych naturalnie pozostaje w ewidencji geodezyjnej gruntami rolnymi.
- Postulujemy aby Minister Środowiska powołał zespół ekspertów w celu ustalenia stanu sanitarnego drzewostanów świerkowych w rezerwatach przyrody Puszczy Białowieskiej oraz opracowania metod postępowania ochronnego w rezerwatach i sąsiadujących z nimi drzewostanach gospodarczych, wobec zagrożenia ze strony zespołu korników świerkowych.
- Popieramy ideę Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych powołania Zespołu Doradców, spośród wybitnych naukowców i praktyków, który tworzyłby osłonę naukową ciągłości rozwoju Lasów Państwowych i innowacyjności systemu zarządzania lasami.
- Uważamy za konieczne opracowanie z inicjatywy kierownictwa Lasów Państwowych nowych zasad sprzedaży drewna.
- Z niepokojem obserwujemy narastającą ilość powstających i obowiązujących w PGL LP zarządzeń, co może doprowadzić do zdominowania prac i działalności typowo leśnej przez jej elementy biurokratyczne oraz zmniejszyć samodzielność i inicjatywy nadleśnictw, spowodować nadmierną centralizacją zarządzania obszarami lasów i kadrami pracowników.
- Zwracamy uwagę całemu środowisku leśników na konieczność dalszego rozwoju prac glebowo-siedliskowych w lasach wszystkich form własności oraz nadania gleboznawstwu leśnemu właściwej rangi w urządzania lasu i planowaniu hodowlanym.
- Przyjmujemy do wiadomości i realizacji sprawozdania i wnioski z sesji naukowej „Buk na granicy gromadnego zasięgu i jego rola w gospodarce leśnej RDLP Lublin”, która odbyła się w maju 2008 r. na terenie Nadleśnictwa Chotyłów.
III. Dotyczące funkcjonowania Polskiego Towarzystwa Leśnego
- Należy rozważyć możliwość wykorzystania obecności na sesji naukowej i zjeździe delegatów członków Komisji problemowych i funkcjonalnych PTL, do organizacji roboczych spotkań poświęconych przedyskutowaniu najpilniejszych i aktualnych problemów wchodzących w obszar ich zainteresowań. Efektem takich spotkań mogłoby być przedstawienie Zjazdowi Delegatów projektów ewentualnych stanowisk i wniosków. Spotkania takie miałyby również na celu zaktywizowanie pracy komisji, niewykorzystanych dotąd w pełni struktur naszego Towarzystwa.
- Wszyscy członkowie oraz struktury organizacyjne PTL powinny w swoich działaniach bardziej intensywnie eksponować pozycję naszego Towarzystwa jako niezależnej społecznej organizacji pozarządowej, także przy wykorzystaniu środków masowego przekazu.
- Zwracamy uwagę Oddziałom Towarzystwa na potrzebę i obowiązek trwałego upamiętniania wybitnych leśników i znaczących zdarzeń oraz rocznic na terenach objętych działalnością oddziałów terenowych.
- Postulujemy, aby Komisja Wniosków miała charakter stały (na całą kadencję), a wnioski i postulaty były przygotowywane do akceptacji Zjazdu Delegatów przez cały rok. Powinno to sprzyjać ich lepszemu przygotowywaniu pod względem merytorycznym i stylistycznym.
- Uczestnicy sympozjum i 108 Zjazdu PTL w Cedzynie koło Kielc wyrażają wielkie podziękowania za wzorową organizację i serdeczną gościnę jakiej na Ziemi Świętokrzyskiej udzielili nam – Dyrekcja i pracownicy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu oraz Zarządy i członkowie Oddziałów Świętokrzyskiego i Radomskiego PTL.
Przewodniczący Komisji Wniosków
/-/ Mgr inż. Jacek Liziniewicz
Cedzyna k. Kielc, 6 września 2008 r.