Stanowisko Polskiego Towarzystwa Leśnego dotyczące aktualnych problemów rozwojowych leśnictwa
Opublikowano: 16.09.2024

Stanowisko
Polskiego Towarzystwa Leśnego
dotyczące aktualnych problemów rozwojowych leśnictwa, wypracowane na 123. Zjeździe PTL w Nałęczowie
w dniach 4 - 7 września 2024 r.
 
Członkowie Polskiego Towarzystwa Leśnego, uczestnicy 123 Zjazdu uważają, że dotychczasowe, radykalne próby reformowania zasad gospodarowania  wielkim majątkiem narodowym, jakim są polskie lasy, nie są  przygotowane merytorycznie, nie mają jasno wyznaczonego celu i nie są oparte o naukowe podstawy, analizę potrzeb a także skutków przyrodniczych, gospodarczych i społecznych.  Uważamy, że podstawą zmian w misji i celach leśnictwa w Polsce i sposobach ich osiągania winna być nowa Polityka Leśna Państwa, Narodowy Program Leśny a w następnej kolejności znowelizowana Ustawa o lasach. Zważywszy na to, że lasy państwowe są własnością całego narodu, dokumenty te powinny być poprzedzone ogólnonarodową dyskusją, opracowane przy udziale wszystkich interesariuszy, rządowych i pozarządowych, i być podstawą do ewolucyjnej i oczekiwanej reformy leśnictwa.

POBIERZ ORYGINALNY DOKUMENT


W Polsce istnieje potrzeba utworzenia nowych i powiększania istniejących obszarów chronionych. Cele i zasady tego procesu  winna wyznaczać Polityka Leśna Państwa, zbudowana przy uwzględnieniu przesłanek przyrodniczych, gospodarczych i społecznych. Rozszerzanie różnego typu obszarów chronionych i tworzenie nowych, wyłączonych z działalności gospodarczej, nie powinno być efektem doraźnych decyzji politycznych czy efektem działań nie ponoszących w tym względzie odpowiedzialności grup nacisku. Realizacja politycznej decyzji (objęcia ochroną), wyłączenia z użytkowania 20% polskich lasów powinna być poprzedzona wypracowanymi kryteriami przy uwzględnieniu ryzyk, które za sobą niesie. Ważną rolę w tym procesie odgrywać winny samorządy wszystkich szczebli.
 
Produkcyjna funkcja lasów jest równie istotna jak funkcje środowiskowe i społeczne. Jej ostatnio forsowana marginalizacja niesie za sobą zagrożenia społeczne, gospodarcze jak i środowiskowe. Drewno, produkowane i pozyskiwane w  lasach państwowych w racjonalny dla środowiska sposób i w określonych ilościach, jest  jedynym odtwarzalnym, ekologicznym surowcem i warunkiem cywilizacyjnego rozwoju. Uważamy, że powinno być uznane za surowiec strategiczny.  
 
Lasy państwowe, stanowiące  własność Narodu,  z uwagi na specyfikę długookresowości trwania i funkcjonowania ekosystemów leśnych powinny być oddzielone od bieżącej polityki. Upolitycznienie, czy upartyjnienie kadr i nieprawidłowości w zarządzaniu majątkiem Skarbu Państwa, szczególnie na przestrzeni ostatnich lat, przybrało bowiem bardzo niekorzystny i niezgodny z obowiązującym prawem  charakter. Wynika to m. in.  z braku systemowych i utrwalonych prawem  rozwiązań w zakresie polityki personalnej Lasów Państwowych. Kadra zarządzająca lasami państwowymi powinna być niezależna od zmieniających się układów politycznych i wyłaniana w oparciu o jasne kryteria merytoryczne.
 
Uważamy, że zaproponowana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w projekcie nowelizacji Ustawy o lasach Rada Lasów nie spełnia ani potrzeb ani oczekiwań. Nad Lasami Państwowymi powinien być ustanowiony nadzór z udziałem zarówno przedstawicieli Państwa jak i  społeczeństwa, niezależny  od cykli i kadencji politycznych oraz posiadający odpowiednie uprawnienia decyzyjne i nadzorcze.
 
Plany urządzenia lasu stanowiły i stanowić powinny podstawę prowadzenia gospodarki leśnej. Nieodzowny i realny udział społeczeństwa przy jego tworzeniu powinien mieć ustawowe ramy czasowe jak i uwzględniać zakres odpowiedzialności. Zaproponowane zmiany w projekcie zmian do Ustawy o lasach zdecydowanie wykraczają  poza wdrożenie wyroku TSUE i mogą prowadzić do anarchizacji procesu planowania ze wszystkimi gospodarczymi i społecznymi konsekwencjami. Widzimy potrzebę wzmocnienia funkcji przyrodniczych i społecznych, ale powinno ono być poprzedzone zdiagnozowaniem obszarów leśnych o dominujących funkcjach, np. poprzez wyznaczenie  tzw. leśnych obszarach funkcjonalnych.
 
Wielkim dorobkiem polskiego leśnictwa, usankcjonowanym ustawowo, jest zasada samofinansowania Lasów Państwowych, a także Fundusz Leśny tworzony z odpisów od sprzedaży drewna. Te systemowe rozwiązania  zapewniły środki nie tylko na odtwarzanie lasów po licznych klęskach biotycznych i abiotycznych, ale były również gwarantem niezbędnych nakładów na ochronę i hodowlę lasów oraz rozwój. Wykorzystywanie w ostatnich latach środków Funduszu Leśnego niezgodnie z zapisami ustawy o lasach było nadużyciem.
 
Lasy Państwowe w swojej 100. letniej historii odniosły niekwestionowany sukces: doprowadziły do wzrostu lesistości kraju o 30% i czterokrotnego wzrostu masy zasobów drewna na pniu, przy jednoczesnym zachowaniu i pomnożeniu ich ogromnej wartości przyrodniczej. Oprócz funkcji ochronnych, lasy państwowe dostarczyły tylko w okresie po II wojnie światowej 2 mld m3 drewna, nie uszczuplając zasobów leśnych, a uczestnicząc przy tym w budowaniu podstaw krajowego przemysłu drzewnego, który tworzy dziś ponad 400 tys. miejsc pracy, ma prawie 7% udziału w krajowym PKB i jest potentatem na rynku europejskim.
 
Obchodzony w tym roku jubileusz 100 lat istnienia Lasów Państwowych powinien być impulsem do rozpoczęcia prac nad doskonaleniem i reformą tej instytucji. Rosnące koszty pracy w połączeniu z proponowanymi ograniczeniami w pozyskaniu drewna w perspektywie czasu doprowadzą do problemów finansowych. Dlatego w obecnym i dalekosiężnym interesie państwa i przyszłych pokoleń powinna powstać strategia ich rozwoju, która zawierać powinna wizję Lasów w kolejnych dekadach z uwzględnieniem skutków zmian globalnych, w tym klimatycznych (termicznych i hydrologicznych).
 
W pełni i stanowczo podtrzymujemy argumenty wyrażone w  stanowisku PTL z 28 lutego br. „… w sprawie dokonywanych i planowanych zmian w funkcjach lasów na obszarach zarządzanych przez LP”. Uważamy, że wypracowany w oparciu o wieloletnia wiedzę i doświadczenie model wielofunkcyjnej gospodarki leśnej powinien być nadal stosowany i stale doskonalony. Uwzględniać powinien zarówno postęp wiedzy, zmieniające się uwarunkowania klimatyczne jak i oczekiwania społeczne. Lasy Państwowe dysponują bardzo dobrze wykształconą kadrą do realizacji tych zadań. Deprecjonowanie ich kompetencji przez środowiska aktywistów klimatycznych i ruchy ekologiczne, kreowanie wizerunku „leśnika z piłą,” nie odpowiada prawdzie i jest głęboko krzywdzące i nieodpowiedzialne. Stanowczo sprzeciwiamy się takim niemoralnym działaniom. Narzucane kierunki reformowania leśnictwa,  pozostają w sprzeczności z  doświadczeniem, dorobkiem nauki, stanem zasobów leśnych, ekonomią, przepisami prawa i często z logiką. Powoduje to głęboką frustrację, utratę motywacji, zaangażowania, kreatywności i zapału kadr leśnych.

123 Zjazd Polskiego Towarzystwa Leśnego,
Nałęczów, 07.09.2024 r.
 
Do wiadomości:
  1. Pan Andrzej Duda, Prezydent RP
  2. Pan Donald Tusk, Prezes Rady Ministrów RP
  3. Pani Poseł Urszula Pasławska, Przewodnicząca Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
  4. Pan Senator Stanisław Gawłowski, Przewodniczący Senackiej Komisji Klimatu i Środowiska
  5. Pani Paulina Hennig-Kloska, Minister Klimatu i Środowiska
  6. Pan Krzysztof Paszyk, Minister Rozwoju i Technologii
  7. Pan Czesław Siekierski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
  8. Pan Witold Koss, Dyrektor Generalny Lasów Państwowych
  9. Wydział II Nauk ​Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk
  10. Komisja Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych Polskiej Akademii Umiejętności
  11. Wydział Leśny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
  12. Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie
  13. Wydział Leśny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
  14. Instytut Badawczy Leśnictwa
  15. Związek Leśników Polskich w RP
  16. Krajowy Sekretariat Zasobów Naturalnych, Ochrony Środowiska i Leśnictwa NSZZ „Solidarność”
  17. Krajowa Sekcja Leśnictwa NZSS  „Solidarność”
  18. Krajowy Sekretariat Budownictwa, Drzewiarzy i Ochrony Środowiska  NSZZ „Solidarność” -80
  19. Związek Zawodowy Pracowników Technicznych Leśnictwa
  20. Pan Eugeniusz Grzeszczak, Przewodniczący Polskiego Związku Łowieckiego
  21. Zarząd Główny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa
  22. Ruch Obrony Lasów Polskich 
  23. Towarzystwo Przyjaciół Lasu
  24. Liga Ochrony Przyrody
  25. Stowarzyszenie Leśników i Właścicieli Lasów
  26. Centrum Strategii Środowiskowych 
  27. Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego
  28. Polski Związek Pracodawców Leśnych
  29. Inne organizacje i instytucje związane z leśnictwem, ochroną przyrody, ochroną środowiska
  30. Media


Stanowisko PTL w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody
Opublikowano: 13.09.2024

Stanowisko
Polskiego Towarzystwa Leśnego
w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody
(nr UD61 w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów)
 
 
Polskie leśnictwo stoi obecnie w obliczu szeregu wyzwań i niewątpliwie wymaga nowego spojrzenia. Spojrzenie to powinno uwzględniać rosnące znaczenie społecznych i przyrodniczych funkcji lasu, uwzględniać konieczność działań zapobiegających niekorzystnym skutkom zmian klimatu oraz właściwie chronić różnorodność biologiczną. Niezbędne jest przy tym zapewnienie społeczeństwu możliwości korzystania z w pełni ekologicznego produktu, jakim jest drewno. Harmonijne pogodzenie powyższych celów nigdy nie było łatwe, ale- jak pokazuje stuletnia historia Lasów Państwowych- jest to możliwe. Nie ulega wątpliwości, że budowaniu nowej wizji funkcjonowania polskiego leśnictwa towarzyszyć powinna dyskusja wszystkich zainteresowanych środowisk. Jest to warunek konieczny właściwego uwzględnienia postulatów różnych środowisk i uzyskania szerokiego poparcia dla zaproponowanych zmian. Pośpiech nieuchronnie upośledza ten proces i z reguły jest przyczyną braku satysfakcjonujących rozwiązań, czy też prowadzi do rozwiązań niewłaściwych.

Projekt zmiany ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody przedłożony do konsultacji przez Głównego Konserwatora Przyrody w Ministerstwie Klimatu i Środowiska (zwany dalej Projektem) zawiera szereg rozwiązań, które w zasadniczy sposób wpłyną na kształt zrównoważonej gospodarki leśnej. Dlatego głęboki niepokój budzi sposób procedowania tak poważnych zmian, od których zależy przyszłość polskiego leśnictwa, a więc także setek tysięcy miejsc pracy leśników, pracowników zakładów usług leśnych oraz branży drzewnej.


Ministerstwo Klimatu i Środowiska, w osobie Głównego Konserwatora Przyrody, wielokrotnie deklarowało ogromne znaczenie partycypacji społecznej, konieczność wsłuchania się w głos interesariuszy i wspólne budowanie rozwiązań, sprzyjających przyrodzie i społeczeństwu. Ograniczenie się do jednokrotnych konsultacji, tuż przed przekazaniem projektu do Sejmu, uniemożliwia taką dyskusję. Sposób procedowania tej ustawy jest zasadniczo sprzeczny z tymi deklaracjami.
 
Z powyższych względów uważamy, że Projekt powinien ograniczać się wyłącznie do zmian niezbędnych dla wykonania wyroku TSUE z 2 marca 2023 r. w sprawie C-432/21. Natomiast pozostałe zmiany, które mają zasadnicze znaczenie dla dalszego funkcjonowania leśnictwa, powinny być wprowadzane w ramach odrębnego procesu, poprzedzonego rzetelną debatą na temat przyszłości polskiego leśnictwa oraz opracowaniem narodowego programu leśnego, stanowiących merytoryczną podstawę zmian w ustawie o lasach.

Powyższe stanowisko jest tym bardziej uzasadnione, że analiza merytoryczna zaproponowanych rozwiązań wskazuje, że większość z nich stwarza realne ryzyko wystąpienia bardzo poważnych zaburzeń i ograniczeń gospodarki leśnej. W skrajnym przypadku mogą spowodować paraliż gospodarki leśnej, który wywoła drastyczne konsekwencje dla sektora leśno- drzewnego. Jak poważne mogą być konsekwencje zaproponowanych zmian, ilustrują przedstawione poniżej wybrane przykłady.

Propozycja regulacji przedstawiona w art. 3 (przepis przejściowy) umożliwia każdemu, kto ma w tym interes prawny składanie wniosku do ministra właściwego ds. środowiska o wstrzymanie wykonania obowiązującego (przed dniem wejścia w życie ustawy) planu urządzenia lasu (zwanego dalej planem) i wezwania właściciela do jego zmiany, przez sporządzenie aneksu. W sytuacji, gdy minister odmówi wstrzymania wykonania planu, wnioskujący może zaskarżyć to rozstrzygnięcie do sądu administracyjnego. Niestety konstrukcja tego przepisu powoduje, że najprawdopodobniej większość organizacji ekologicznych, chcąc zachować możliwość oddziaływania na plany urządzenia lasu, w przyszłości takie wnioski złoży. Brak złożenia wniosku w przewidzianym terminie oznacza bowiem definitywną utratę możliwości oddziaływania na dany plan. W zaproponowanym rozwiązaniu minister właściwy ds. środowiska nie jest związany terminem na rozpatrzenie wyżej wymienionego wniosku, co oznacza, że może go rozpatrzeć w dowolnym momencie obowiązywania planu. A zatem to minister decyduje, który wniosek i w jakim terminie rozpatrzy. Teoretycznie możliwe jest, że wnioski jednych organizacji będą rozpatrywane niezwłocznie, a innych np. na końcowym etapie obowiązywania planu. Jest to rozwiązanie kontrowersyjne nie tylko z prawnego, ale również z etycznego punktu widzenia, ponieważ nie gwarantuje podmiotom, które złożyły wniosek, równości wobec prawa. Co więcej, minister właściwy ds. środowiska może w każdej chwili wstrzymać wykonanie planu do czasu wydania powyższego rozstrzygnięcia (do czego nie jest związany żadnym terminem). Może też, do czasu podjęcia decyzji (czy wstrzymać wykonanie planu i zwrócić go do poprawy, czy też nie wstrzymywać jego wykonania), wstrzymać wykonanie planu z urzędu, a ponieważ nie jest związany żadnym terminem, to na podjęcie decyzji ma de facto  cały okres obowiązywania planu.

Wobec powyższego uprawnione jest stwierdzenie, że skala ograniczeń gospodarki leśnej, a w ślad za tym ograniczeń w podaży surowca drzewnego, uzależniona będzie w znacznej mierze od indywidualnych decyzji ministra, który może wstrzymać dowolną liczbę obowiązujących planów (nawet wszystkie lub żaden), w dowolnym momencie i na dowolny okres, a także decyduje o terminach i ilości rozpatrywanych wniosków o wstrzymanie planów, kształtując w ten sposób skalę i natężenie tego procesu. Można zatem stwierdzić, że dalszy rozwój i funkcjonowanie sektora leśno- drzewnego uzależnione będą od indywidualnych decyzji ministra właściwego ds. środowiska.

Kolejne kontrowersyjne rozwiązanie dotyczy możliwości zaskarżenia do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia  ministra właściwego do spraw środowiska lub starosty w sprawie zatwierdzenia planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu. Prawo to przysługuje każdemu, kto ma w tym interes prawny. Jednocześnie sądowi administracyjnemu narzucono trzymiesięczny okres na rozpatrzenie skargi oraz taki sam okres Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu na rozpatrzenie skargi kasacyjnej.

Powyższe rozwiązanie stwarza realne ryzyko, że nowe plany urządzenia lasu będą w większości zaskarżane, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie będzie powszechnie stosował środek zapobiegawczy w postaci wstrzymania wykonalności planów. Rozwój takiego scenariusza spowoduje- do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd- poważne ograniczenia gospodarki leśnej i podaży surowca drzewnego. Mając na uwadze realia działania sądów administracyjnych, w których znaczne opóźnienia w orzekaniu są zjawiskiem powszechnym, okres od zaskarżenia do rozstrzygnięcia skargi kasacyjnej może wynosić nawet kilka lat. Jednocześnie ustawa wprowadza bardzo wysokie kary za pozyskanie drewna bez ważnego planu urządzenia lasu lub w przypadku wstrzymania wykonania planu.

Nowelizacja, która wprowadza wysokie kary za pozyskanie drewna (z pewnymi wyjątkami) bez ważnego planu urządzenia lasu lub gdy jego wykonanie zostało wstrzymane, jest z prawnego punktu widzenia rozwiązaniem bardzo kontrowersyjnym. Należy podkreślić, że plan urządzenia lasu dotyczy lasów, których właścicielem jest Skarb Państwa, będący emanacją państwa w stosunkach cywilnoprawnych. W istocie więc państwo samo wobec siebie formułuje zakazy, jak również samo na siebie nakłada odpowiedzialność prawną i w konsekwencji samo sobie będzie wymierzało  administracyjną karę pieniężną. W opinii wybitnych prawników jest to rozwiązanie niedopuszczalne.

Jako kontrowersyjne prawnie i nieuzasadnione merytorycznie należy ocenić rozwiązanie pozbawiające Radę Pracowniczą przedsiębiorstwa pn. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej jakiegokolwiek wpływu na proces powoływania i odwoływania dyrektora Biura. Jednocześnie przyjęta w Projekcie propozycja przyznaje ministrowi właściwemu ds. środowiska wyłączne kompetencje w zakresie powoływania i odwoływania dyrektora Przedsiębiorstwa oraz tymczasowego kierownika. Radzie Pracowniczej nie przysługuje nawet prawo wniesienia sprzeciwu do powyższej decyzji. Zawarta w uzasadnieniu teza o potrzebie synchronizacji działalności Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej z polityką państwa w odniesieniu do planowania urządzeniowego nie znajduje potwierdzenia w faktach. Dotychczas żaden z ministrów właściwych ds. środowiska (zarówno byłych, jak i obecny) nie zgłaszał zastrzeżeń do pracy Biura, ani nie formułował w inny sposób tego typu uwag. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej było i jest przedsiębiorstwem wolnym od politycznych wpływów, dzięki czemu możliwe jest, od ponad 65 lat, nieprzerwane świadczenie wysokiej jakości usług na rzecz polskiego leśnictwa przez wysoko wykwalifikowanych specjalistów oraz kompetentną i stabilną kadrę kierowniczą. Wprowadzenie proponowanych zmian niewątpliwie zakończy ten okres; w praktyce oznaczać będzie upolitycznienie BULiGL, czego nieuchronną konsekwencją będą częste zmiany na stanowiskach kierowniczych, niosące za sobą duże ryzyko nominowania osób niekompetentnych.

Jest pewne, że skutkiem wdrożenia przepisów zaproponowanych w omawianej nowelizacji będą poważne zaburzenia w ciągłości planowania urządzeniowego oraz w realizacji obowiązujących planów urządzenia lasu, które spowodują m.in. znaczący spadek podaży surowca drzewnego. Wiarygodne szacunki uprawniają do stwierdzenia, że ilość dostępnego drewna zmniejszy się o wartość w przedziale od 20% do 30%. Tak znacząca redukcja podaży surowca drzewnego, zwłaszcza drewna wielkowymiarowego, skutkować będzie szeregiem negatywnych zjawisk gospodarczych w sektorze leśno-drzewnym. Setki, a być może nawet tysiące małych i średnich firm przetwarzających drewno upadnie, a pozostałe zmuszone będą ograniczyć produkcję. Szczególnie dotkliwe konsekwencje wystąpią na słabo zurbanizowanych obszarach wiejskich. Nieuchronny wzrost cen drewna wywołany jego deficytem, spowoduje wzrost kosztów produkcji i tym samym spadek konkurencyjności branży drzewnej. W ślad za tym nastąpi znaczące obniżenie produkcji sprzedanej branży drzewnej oraz wartości eksportu.

Nowe rozwiązanie legislacyjne, a zwłaszcza rozwiązania skutkujące poważnymi zmianami w funkcjonowaniu leśnictwa i sektorów od niego zależnych, powinny- przed ich wprowadzeniem- zostać poddane rzetelnej ocenie pod kątem możliwych negatywnych skutków społecznych i gospodarczych. Niestety, w ocenie skutków regulacji wyżej wymienionego Projektu całkowicie pominięto kwestię spadku podaży surowca drzewnego i wynikających z tego tytułu negatywnych skutków gospodarczych i społecznych. Dokument ten przewiduje brak wpływu regulacji na sektor mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (przewiduje tylko wzrost zamówień dla przedsiębiorstw wykonujących plany urządzenia lasu). Powyższa diagnoza dyskwalifikuje ten dokument jako wiarygodne źródło informacji.

Wprowadzenie w życie przedmiotowej nowelizacji niesie ze sobą ogromne ryzyko destabilizacji, a nawet demontażu funkcjonującego od dziesięcioleci systemu opartego na przewidywalnej podaży surowca drzewnego, w którym kluczową rolę odgrywają Lasy Państwowe, zapewniając sektorowi leśno- drzewnemu stabilny rozwój. Przy tak nieprzewidywalnej podaży surowca drzewnego i jednoznacznej tendencji do ograniczania jego ilości, dalszy rozwój sektora leśno- drzewnego, w szczególności przemysłu opartego na przerobie drewna, będzie poddany silnym procesom regresywnym o dużej turbulencji.

Uwzględniając powyższe, Polskie Towarzystwo Leśne negatywnie ocenia projekt nowelizacji ustawy o lasach i ustawy o ochronie przyrody oraz rekomenduje odrzucenie go w całości. Jednocześnie apeluje o pilne podjęcie prac nad narodowym programem leśnym oraz podjęcie rzetelnej debaty nad przyszłością polskiego modelu leśnictwa. Wypracowane w ten sposób rozwiązania powinny stanowić podstawę zmian w ustawie o lasach, a sam proces wprowadzania zmian powinien spełniać najwyższe standardy partycypacji społecznej i zapewniać realny wpływ zainteresowanym społecznościom i organizacjom na jej finalny kształt.

Jednocześnie, rozumiejąc potrzebę wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2 marca 2023 r. w sprawie C-432/21, tj. „zapewnienia organizacjom ochrony przyrody możliwości zwrócenia się do sądu z żądaniem skutecznego zbadania pod względem merytorycznym i formalnym legalności planów urządzania lasu”, proponujemy ograniczenie obecnej nowelizacji wyłącznie do przepisów, które to umożliwią.

Polskie Towarzystwo Leśne pismem z dnia 21.05.2024 r. udostępniło Departamentowi Leśnictwa i Łowiectwa w Ministerstwie Klimatu i Środowiska projekt nowelizacji ustawy o lasach, opracowany przez renomowaną kancelarię prawną, (zgłoszony na posiedzeniu Podkomisji Stałej Sejmu RP ds. wypracowania nowej strategii leśnej w dniu 6.05.2024 r.) który mógłby stanowić dobrą podstawę dla zaprojektowania racjonalnych rozwiązań legislacyjnych implementujących zobowiązania wynikające z Wyroku TSUE. Niestety, analiza przedstawionego do konsultacji projektu wskazuje, że nie został on zauważony.

Warszawa, dnia 9 września 2024 r.
 
Przewodniczący Zarządu Głównego
Dr inż. Janusz Dawidziuk


Stanowisko w sprawie dokonywanych i planowanych zmian w funkcjach lasów zarządzanych przez PGL LP
Opublikowano: 28.02.2024

Warszawa, 28.02.2024 r.

STANOWISKO
POLSKIEGO TOWARZYSTWA LEŚNEGO
W SPRAWIE DOKONYWANYCH I PLANOWANYCH ZMIAN W FUNKCJACH LASÓW
NA OBSZARACH ZARZĄDZANYCH PRZEZ
PAŃSTWOWE GOSPODARSTWO LEŚNE LASY PAŃSTWOWE
 
     Polskie lasy państwowe, obejmujące ¼ powierzchni kraju, stanowią własność narodu. Ich obecny stan i zasoby są m.in. dorobkiem polskiej nauki i kilku pokoleń leśników. Dzisiaj, w setną rocznicę powstania PGL Lasy Państwowe, możemy z dumą powiedzieć, że stanowią one olbrzymi zasób wartości materialnych, przyrodniczych i duchowych narodu. Odbudowane po zniszczeniach I i II wojny światowej, także po licznych klęskach natury biotycznej, abiotycznej i antropogenicznej oraz likwidacji skutków klęsk wielkopowierzchniowych o różnym charakterze, stanowią obecnie zróżnicowane pod względem wieku, składów gatunkowych i zasobności ekosystemy leśne, są zdolne do zaspokajania potrzeb społecznych - i to zarówno tych materialnych (np. surowiec drzewny) jak i niematerialnych (np. wypoczynek), przy jednoczesnej dbałości o zachowanie bogactwa przyrodniczego (np. różnorodności przyrodniczej).

     Siłą polskiego leśnictwa jest unikalna w skali krajów Unii Europejskiej, struktura własności lasów (80% ich powierzchni znajduje się w rękach państwa). Struktura ta pozwoliła na wypracowanie, przy udziale polskiej nauki, modelu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Realizowany w praktyce, od ponad trzydziestu lat, model ten pozwala skutecznie chronić wartości przyrodnicze na dużych obszarach, jak i racjonalnie użytkować oraz udostępniać lasy społeczeństwu. Takiej możliwości nie mają kraje Unii Europejskiej, stąd część propozycji zawartych w „Europejskim Zielonym Ładzie” nie przystaje do naszych uwarunkowań. Wytyczone w nim cele jesteśmy w stanie osiągnąć metodami aktywnej gospodarki leśnej, a nie poprzez maksymalizację ochrony biernej  i wyłączanie lasów z użytkowania. W kontekście do tego ostatniego działania powstaje pytanie - czym kraje Unii Europejskiej, w tym Polska, zamierzają zastąpić drewno, jedyny surowiec ekologiczny, odnawialny, planując rozwój w zgodzie z ochroną środowiska?
 


     W Polsce, w oparciu o wieloletnią wiedzę naukową i doświadczenie, wypracowano model leśnictwa wielofunkcyjnego, który jest ciągle udoskonalany. Modyfikacje wdrażane w wielofunkcyjnej gospodarce leśnej uwzględniają zarówno ochronę przyrody, zmiany klimatyczne i rozwój technologiczny, ale także oczekiwania społeczne. Wszystko opiera się na transparentnym systemie planowania i nadzoru wykonywanych zadań. Rozmiar cięć oraz wielkość pozyskanego surowca drzewnego, a także wszelkie działania z zakresu ochrony przyrody na terenie nadleśnictw są  projektowane w 10-letnich Planach Urządzania Lasu (PUL),  zatwierdzanych przez Ministra właściwego ds. Środowiska. Praca leśników opiera się zatem na podstawach prawnych i  respektowaniu obowiązujących przepisów. W związku z  medialnie zarysowaną w ostatnim czasie redefinicją społeczną celów stawianych przed leśnictwem, podnosimy  także potrzebę zmian i modyfikacji w zasadach planowania w leśnictwie, poprzez m.in. zwiększenia realnego udziału społeczeństwa w tworzeniu planów jak i ustalaniu wiodących funkcji lasów. Stoimy na stanowisku, że uspołecznienie zarządzania tym majątkiem jest koniecznością.

     Uważamy, że stale doskonalony model wielofunkcyjnej gospodarki leśnej jest optymalną formą odpowiedzialnego gospodarowania zasobami  przyrodniczymi i surowcowymi  kraju. Nie staje to w sprzeczności z potrzebą tworzenia nowych obszarów chroniony oraz powiększania już istniejących, ale po uwzględnieniu przesłanek przyrodniczych, gospodarczych i społecznych. Za pilne uważamy także zmianę form użytkowania lasów wokół miast i osiedli.

     Dysponujemy doświadczeniem kilku pokoleń leśników, za których to sprawą istnieje tak wiele cennych przyrodniczo obszarów, ale także sprawdzonymi rozwiązaniami, które ten sukces umożliwiły. Są nimi ustawowa zasada samofinansowania czy też utworzenie Funduszu Leśnego, pozwalającego z jednakową starannością dbać o każdy fragment lasu. Środki tego Funduszu wykorzystywane były w ostatnich latach niezgodnie z przeznaczeniem, do doraźnych celów politycznych, co powodowało negatywne postrzeganie Lasów Państwowych w społeczeństwie. Ustawowe cele tego fundusz pozostają nadal aktualne wobec wyzwań gospodarki leśnej. Uważamy także że LP powinny, w większym niż dotychczas stopniu, partycypować  w budżetach lokalnych samorządów poprzez wzrost podatku leśnego.

     O dorobku polskiego leśnictwa, zwłaszcza na przestrzeni ostatnich 80 lat, świadczą: systematyczny wzrost powierzchni lasów własności Skarbu Państwa z 5,4 do 7,4 mln ha; zasobów drzewnych  z 695 mln m3 do 2,68 mld m3, a także systematyczny wzrost średniego wieku drzewostanów czy wzrastający  procentowy udział gatunków liściastych w składzie drzewostanów (GUS 2023), przy jednoczesnym w tym okresie dostarczeniu gospodarce ponad 2 mld m3 drewna. Umożliwiło to rozwój kraju i zbudowanie w Polsce przemysłu drzewnego na światowym poziomie, a także utworzenie ponad czterystu tysięcy miejsc pracy w 40 tysiącach firm, których wartość produkcji wyniosła  w 2021 r. 140 mld zł. Przemysł drzewny odgrywa zatem istotną rolę w rozwoju całej gospodarki kraju, a jego udział w PKB wynosi ok. 6,5%, natomiast udział w produkcji całego przemysłu przetwórczego stanowi ok. 9%. 

     Pozyskanie drewna w LP obywało się i powinno odbywać nadal według formuły zrównoważonego rozwoju. Wzrastająca struktura wiekowa i stały wzrost zasobów drzewnych, co było i jest jednym z celów gospodarki leśnej, pozwoliły na wzrost pozyskania tego strategicznego i ekologicznego surowca, nigdy jednak ponad bieżący przyrost. Zostało to  wykorzystane do bezprecedensowych ataków na Lasy Państwowe, ich strukturę i ustawowe regulacje ich funkcjonowania. Biorąc to pod uwagę, widzimy pilną potrzebę opracowania długookresowej strategii funkcjonowania i rozwoju sektora leśno-drzewnego. Nasilające się postulaty środowisk ekologicznych, domagających się radykalnego zmniejszeniu pozyskania drewna, są oparte o niepełną i jednostronną wiedzę, bez ponoszenia odpowiedzialności za ich skutki gospodarcze i społeczne. Nie znaczy to, że nie widzimy potrzeby weryfikacji i doskonalenia zasad planowania oraz sposobów użytkowania zasobów. Proces ten powinien uwzględniać dotychczas zdobyte doświadczenia, być poparty analizą skutków i zostać wypracowany przy udziale społeczeństwa.

     Po transformacji ustrojowej, 34 lata temu, społeczeństwo uznało, że ochrona i zrównoważone użytkowanie polskich lasów państwowych stanowi interes narodowy ponad podziałami politycznymi. Zbudowano w oparcie o zachowaną strukturę własności lasów   efektywny przyrodniczo, gospodarczo i społecznie system organizacyjny polskiego leśnictwa potwierdzony obecnym stanem lasów ich dużą bioróżnorodnością i znaczeniem sektora leśno-drzewnego w gospodarce.  Ewolucja postaw społecznych i postępująca w ostatnim czasie  znacząca  zmiana oczekiwań wobec funkcji lasów nie spotkały się niestety z właściwą reakcją zarządzających upolitycznionymi Lasami Państwowymi, zabrakło dialogu i współdziałania, co doprowadziło do często przesadnych ataków na środowisko leśników i stało się  zagrożeniem dla wypracowania społecznego konsensusu. W ostatnich latach nagromadziło się wiele negatywnych ocen leśnictwa w naszym kraju. Zawłaszczenie Lasów Państwowych przez jedna partię polityczną, arogancja, nepotyzm, obsadzanie kierowniczych stanowisk przez osoby niekompetentne, czy też wykorzystywanie zasobów finansowych do partyjnych celów, doprowadziły LP do wizerunkowego kryzysu. Stało się to pretekstem dla zwolenników leśnictwa segregacyjnego, do propozycji demontażu ustroju LP wraz z całym ich dotychczasowym dorobkiem. 

     Biorąc pod uwagę powyższe względy, apelujemy o systemowe regulacje zasad i metod gospodarowania powierzonym leśnikom majątkiem narodowym, jakim są polskie lasy państwowe. Dlatego też uważamy, że sprawy te powinna regulować nowa Polityka Leśna Państwa, wypracowana przy udziale wszystkich interesariuszy. Sprzeciwiamy się doraźnym działaniom i realizacji krótkookresowych celów politycznych, albowiem polskie lasy są wielowiekowym tworem przyrody oraz człowieka i własnością przyszłych pokoleń.

     Z dużym zaniepokojeniem przyjęliśmy zatem niespodziewaną i niekonsultowaną ze środowiskiem leśników (naukowców i praktyków) decyzję Pani Minister Klimatu  i Środowiska z dnia 8 stycznia 2024 r., dotyczącą wstrzymania realizacji zaplanowanych zadań w kilku kompleksach leśnych. Ograniczenia te wprowadzone zostały na terenie zarządzanym przez PGL LP na 94 tys. ha, bez przeprowadzenia konsultacji z ich zarządcami, lokalnymi społecznościami i przemysłem drzewnym. Konsekwencje takiej decyzji dotyczą nie tylko wielomilionowych strat finansowych Zakładów Usług Leśnych (ZUL) i całej branży przemysłu drzewnego, ale dotykają także sfery społecznej (bankructwa, wzrost bezrobocia i niezadowolenie społeczne). Pismo Pani Minister z dnia 23 stycznia 2024 r. nakazujące Dyrektorowi Generalnemu LP zagwarantowanie realizacji umów zawartych z ZUL-ami nie rozwiązuje problemu.

     Z przykrością przyjmujemy takie decyzje, których intencją była ochrona przyrody, ale które w efekcie tej przyrodzie mogą zaszkodzić. Uważamy, że będą one w różnych przedziałach czasowych skutkować zagrożeniem trwałości i stabilności drzewostanów i ekosystemów leśnych (niekontrolowane gradacje owadów, szkody od patogenów, pożary lasów, ustępowanie gatunków rzadkich i zagrożonych), obniżeniem różnorodności biologicznej na wszystkich poziomach i zwiększeniem przez lasy w różnych przedziałach czasowych emisji dwutlenku węgla. W wielu sytuacjach planowana gospodarka leśna jest narzędziem aktywnej ochrony przyrody i służy utrzymaniu różnorodności biologicznej na wysokim poziomie.
 
     Obawiamy się aby dotychczasowy sposób działań, podejmowanych w dobrej wierze - ale bez dokonania analizy skutków i  bez udziału  interesariuszy - nie stał się zasadą. Dlatego też, przed podjęciem kolejnych kroków, proponujemy podjęcie dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami i przy udziale specjalistów z  nauk leśnych i pokrewnych, co umożliwi znalezienie dobrych i merytorycznie uzasadnionych rozwiązań.

     Polskie Towarzystwo Leśne (PTL) zrzesza ponad 5 tys. osób, wśród których są zarówno naukowcy jak i praktycy leśni, dysponujący szeroką wiedzą i doświadczeniem w zarządzaniu i ochronie środowiska leśnego. Jest to organizacja apolityczna, społeczna i niezależna, której od ponad 140 lat istnienia przyświeca idea pro bono silvae (dla dobra lasu), dlatego deklarujemy swój ekspercki głos w sprawach dotyczących gospodarki leśnej i ochrony przyrody. Towarzystwo nasze jest gotowe uczestniczyć w pracach nad Polityką Leśną Państwa (poprzednia przyjęta została uchwałą Rady Ministrów w kwietniu  1997 roku) oraz Narodowym Programem Leśnym. Wieloletnią tradycją PTL jest organizowanie szerokich debat z udziałem różnych stron. Jesteśmy gotowi do dyskusji nie tylko w gronie naukowców i polityków, ale także do debat okrągłego stołu z udziałem odbiorców surowca drzewnego, przedstawicieli ekologicznych organizacji pozarządowych oraz wszystkich tych, dla których LAS jest wartością szczególną.

     Polskie lasy państwowe, będące olbrzymim zasobem wartości przyrodniczych i materialnych tego i przyszłych pokoleń, powinny być przedmiotem szczególnej troski państwa i całego społeczeństwa. Ponawiamy zatem apel o  rozpoczęcie prac nad nową Polityką Leśną Państwa, Narodowym Programem Leśnym oraz nowelizacją ustawy o lasach.
 
Honorowy Przewodniczący PTL Prof. dr hab. Andrzej Grzywacz
Przewodniczący Zarządu Głównego PTL Dr inż. Janusz Dawidziuk
 
 
 
Do wiadomości:
  1. Pan Andrzej Duda, Prezydent RP
  2. Pan Donald Tusk, Prezes Rady Ministrów RP
  3. Pani Poseł Urszula Pasławska, Przewodnicząca Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
  4. Senacka Komisja Klimatu i Środowiska
  5. Pani Paulina Hennig-Kloska, Minister Klimatu i Środowiska
  6. Pan Krzysztof Hetman, Minister Rozwoju i Technologii
  7. Pan Czesław Siekierski, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
  8. Pan Witold Koss, Dyrektor Generalny Lasów Państwowych
  9. Wydział II Nauk ​Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk
  10. Komisja Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych Polskiej Akademii Umiejętności
  11. Wydział Leśny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
  12. Wydział Leśny Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie
  13. Wydział Leśny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
  14. Instytut Badawczy Leśnictwa
  15. Związek Leśników Polskich w RP
  16. Krajowa Sekretariat Zasobów Naturalnych, Ochrony Środowiska i Leśnictwa NSZZ „Solidarność”
  17. Krajowa Sekcja Leśnictwa NZSS  „Solidarność”
  18. Krajowy Sekretariat Budownictwa, Drzewiarzy i Ochrony Środowiska  NSZZ „Solidarność” -80
  19. Związek Zawodowy Pracowników Technicznych Leśnictwa
  20. Pan Eugeniusz Grzeszczak, Przewodniczący Polskiego Związku Łowieckiego
  21. Zarząd Główny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa
  22. Ruch Obrony Lasów Polskich 
  23. Towarzystwo Przyjaciół Lasu
  24. Liga Ochrony Przyrody
  25. Stowarzyszenie Leśników i Właścicieli Lasów
  26. Centrum Strategii Środowiskowych 
  27. Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego
  28. Polski Związek Pracodawców Leśnych
  29. Inne organizacje i instytucje związane z leśnictwem
 
 


 


Tezy z debaty "Diagnoza sytuacji w leśnictwie i potencjalnych kierunków zmian"
Opublikowano: 28.12.2023

W dniach 28-29 sierpnia 2023 r. w Kórniku, Polskie Towarzystwo Leśne zorganizowało debatę na temat "Diagnoza sytuacji w leśnictwie i potencjalnych kierunków zmian". W wyniku dyskusji, do której zaproszono 20 osób reprezentujących różne grupy interesariuszy leśników, drzewiarzy i członków organizacji ekologicznych, powstał dokument prezentujący różnorodne opinie na temat kierunków zmian w polskim leśnictwie. Tekst ten został poddany dalszym konsultacjom w Zarządzie Głównym, oddziałach i komisjach Polskiego Towarzystwa Leśnego

W ich wyniku, sumując tezy wszystkich uczestników debaty, Komisja Polityki Leśnej PTL opracowała Tezy z debaty na temat „Diagnoza sytuacji w leśnictwie i potencjalnych kierunków zmian” opracowane w wyniku aktualnie toczących się dyskusji organizowanych przez Polskie Towarzystwo Leśne, które zamieszczamy poniżej.

Polskie Towarzystwo Leśne od początku swojego istnienia, za podstawowy cel swojej działalności wyznaczyło sobie dobro polskiego leśnictwa i polskich lasów (Pro Bono Silvae). Uważamy że czynny udział w dyskusji nad przyszłym kształtem modelu gospodarki leśnej w Polsce jest naszym obowiązkiem, zarówno w postaci wkładu merytorycznego do tej dyskusji naszych członków, fachowców - leśników, jak i w formie organizowania debat, w których mają możliwość wyrażenia swoich poglądów przedstawiciele różnych grup społecznych zainteresowanych lasami.

Tezy z debaty można również pobrać TUTAJ.


  1. Dotychczasowy dorobek nauki i praktyki leśnej, a także polska struktura własnościowa Lasów Państwowych upoważniają do stwierdzenia, że realizowany od ponad 30 lat model leśnictwa wielofunkcyjnego jest optymalną formą aktywnej ochrony różnorodności biologicznej, zaspokajania potrzeb gospodarczych i społecznych oraz gwarantem realizacji ambitnej koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu. Z uwagi na zmieniające się warunki klimatyczne, model ten powinien być doskonalony, a wprowadzane modyfikacje powinny uwzględniać najnowsze osiągnięcia nauki i doświadczenie praktyki leśnej oraz głos społeczeństwa obywatelskiego.
 
  1. Społeczna własność Lasów Państwowych w Polsce powinna zostać na trwałe wpisana do Konstytucji RP, co ostatecznie zapewni im ochronę przed potencjalnymi zmianami właścicielskimi i grami politycznymi.
 
  1. Istnieje potrzeba podjęcia prac nad nową ustawą o lasach, która w momencie jej uchwalenia w 1991 roku była nowatorskim aktem prawnym, zmieniającym filozofię i dotychczasowe cele leśnictwa. Ustawa ta wymaga obecnie zmian i dostosowania do aktualnego postrzegania przyrodniczych, społecznych i gospodarczych funkcji lasu, a także skutków aktualnych i prognozowanych zmian klimatycznych.
 
  1. Konieczne jest opracowanie nowej Polityki Leśnej Państwa, odpowiadającej na aktualne uwarunkowania i wyzwania, a w następnej kolejności powrót do realizacji Narodowego Programu Leśnego definiującego ogólne kierunki zarządzania lasami.
 
  1. W celu ustabilizowania i uspołecznienia procesu zarządzania Lasami Państwowymi proponuje się utworzenie Rady Lasów Państwowych, której to powołanie powinna uwzględniać nowa ustawa o lasach. Do kompetencji tej Rady, pełniącej funkcje nadzorcze nad LP, złożonej z interesariuszy powoływanych w sposób rotacyjny, zapewniający polityczną niezależność, należeć powinny: wyłanianie kandydatury dyrektora generalnego LP, określanie bieżącej polityki LP, przyjmowanie planów finansowo-gospodarczych oraz udzielanie corocznego absolutorium dyrektorowi generalnemu.
 
  1. Nowelizacja zasad i instrukcji regulujących gospodarkę leśną powinna odpowiadać na współczesne wyzwania i potrzeby ochrony przyrody z racjonalnym, uzasadnionym społecznie i gospodarczo, użytkowaniem lasu. Dokumenty te powinny być poddane konsultacji w formie wynikającej z zapisów nowej ustawy o lasach.
 
  1. W celu uspołecznienia procesów decyzyjnych związanych z leśnictwem i ochroną przyrody w lasach publicznych należy utworzyć Radę Dialogu Społecznego ds. leśnictwa przy właściwym ministrze, która stanowiłaby szerokie forum dyskusji.
 
  1. Niezbędne jest sprofesjonalizowanie i zintensyfikowanie udziału przedstawicieli reprezentujących interesy Polski i polskiej przyrody, także w zakresie leśnictwa, w organach Unii Europejskiej oraz w innych organizacjach międzynarodowych. Niedostateczne i nieskoordynowane uczestnictwo polskich przedstawicieli w tych organach w trakcie tworzenia strategii ochrony i użytkowania zasobów przyrody, w tym lasów, powoduje nieuwzględnienie w tych dokumentach polskich uwarunkowań dających szanse na bardziej skuteczne osiąganie celów tych regulacji.
 
  1. Istnieje potrzeba utworzenia nowych obszarów chronionych oraz ewentualnego powiększenia już istniejących, z uwzględnieniem przesłanek przyrodniczych, gospodarczych, naukowych i społecznych. Tworzenie lub powiększanie istniejących obszarów chronionych powinno wynikać z Polityki Ekologicznej Państwa. Lasy Państwowe powinny aktywnie uczestniczyć w procesie tworzenia tych obszarów.
 
  1. Należy doskonalić mechanizmy stymulujące racjonalne gospodarowanie lasami niepaństwowymi, a ich ewentualne włączenie do systemu ochrony przyrody powinno wiązać się z rekompensatami za utracone korzyści. Polityka Leśna Państwa i Narodowy Program Leśny muszą dotyczyć lasów wszystkich form własności.
 
  1. Istnieje potrzeba opracowania nowej polityki naukowej i kierunków badań w zakresie nauk leśnych, w szczególności tych związanych z wpływem obecnych i przewidywanych zmian klimatycznych na ekosystemy leśne. Badania te powinna mieć trwałe finansowanie zarówno z budżetu Państwa jak i ze środków Lasów Państwowych.
 
  1. Różnicowanie funkcji lasu powinno odbywać się na kilku szczeblach planowania począwszy od określenia leśnych obszarów funkcjonalnych o zróżnicowanych funkcjach dominujących. Planowanie to powinno poprzedzać opracowywanie planu urządzenia lasu dla nadleśnictwa.
 
  1. Podstawowym dokumentem prowadzenia gospodarki leśnej przez nadleśnictwa powinien nadal być 10-letni plan urządzenia lasu, uwzględniający tempo zmieniających się warunków środowiskowych, coraz lepsze rozpoznanie bogactwa przyrodniczego i rosnące oczekiwania społeczne co do funkcji rekreacyjnych i turystycznych, a także możliwości produkcyjne lasów.
 
  1. Plan urządzenia lasu winien podlegać formalnym konsultacjom,  także w ramach tzw. dialogu społecznego, z wykorzystaniem Zespołu Lokalnej Współpracy powoływanego na czas jego tworzenia. Tak uzgodniony PUL, po zatwierdzeniu przez ministra, powinien stanowić trwały i niekwestionowany już fundament działalności nadleśnictwa w całym okresie jego obowiązywania.
 
  1. Lasy Państwowe, gospodarujące majątkiem Skarbu Państwa, czyli całego Narodu, musi cechować transparentność i przejrzystość w działaniu, w szczególności w zakresie finansów, wielkości pozyskania, sprzedaży drewna i polityki cenowej oraz zasad kontraktowania usług leśnych.
 
  1. Dotychczasowy brak skodyfikowanej polityki personalnej w Lasach Państwowych umożliwia podejmowanie decyzji kadrowych, nieopartych na kompetencjach, wykształceniu i doświadczeniu zawodowym, a jedynie na podstawie przynależności partyjnej lub związkowej. Powoduje to utratę zaufania społeczeństwa do Lasów Państwowych i leśników oraz wpływa demoralizująco na pracowników.
 
  1. Należy zrewidować decyzje kadrowe podjęte w szczególności na przestrzeni ośmiu ostatnich lat i poddać ocenie kompetencje kadry kierowniczej w LP powołanej w oparciu o partyjne lub związkowe rekomendacje, a następnie opracować i wdrożyć nową politykę personalną, uwzględniającą w szczególności: ścieżki awansów (rozwoju), zasady naboru pracowników, kryteria awansowania i odwoływania, nadawania i obniżania stopni zawodowych, zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych, nowoczesne systemy wynagradzania oraz oceny pracowników.
 
  1. Należy przywrócić, zgodnie z obowiązującą ustawą o lasach, kompetencje poszczególnym szczeblom zarządzania, a zwłaszcza nadleśniczym.
 
  1. Edukacja pracowników LP w zakresie komunikacji społecznej i relacji z podmiotami zewnętrznymi powinna być procesem ciągłym.
 
  1. W celu odbudowy zaufania do instytucji Lasy Państwowe oraz samych leśników należy wypracować i wdrożyć nową, profesjonalną politykę informacyjną, opartą w głównej mierze na zasadzie transparentności działań.
 
  1. Konieczne są kompleksowe działania informacyjno-edukacyjne dotyczące zasad prowadzenia wielofunkcyjnej, zrównoważonej gospodarki leśnej oraz wykorzystywania i promocji drewna jako ważnego elementu realizacji koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu.
 
  1. Pilną potrzebą jest określenie stabilnych i trwałych zasad współpracy Lasów Państwowych z sektorem drzewnym oraz sektorem usług leśnych.
 
  1. Należy powrócić do katalogu celów i przestrzegania transparentności przepływów środków finansowych w Lasach Państwowych.
 
  1. Zwracamy uwagę na niedocenianą i pomijaną rolę zadrzewień w kształtowaniu krajobrazu i środowiska. Lasy Państwowe wraz z samorządami winny być inicjatorem tych działań i czynnie uczestniczyć w tym procesie.
 
  1. Istnieje potrzeba rozliczenia realizacji „Wizji działań na rzecz rozwoju Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe”.
 
Zebrano i opracowano w Komisji Polityki Leśnej ZG PTL
Przewodniczący Komisji dr inż. Kazimierz Szabla


Spotkanie dyskusyjne "Diagnoza sytuacji w leśnictwie i potencjalnych kierunków zmian "
Opublikowano: 28.12.2023

Z inicjatywy Oddziału Wielkopolskiego Polskiego Towarzystwa Leśnego w dniach 28-29 sierpnia 2023 r. w Kórniku odbyło się spotkanie dyskusyjne poświęcone wymianie opinii nt.: "Diagnoza sytuacji w leśnictwie i potencjalnych kierunków zmian".

W wyniku dyskusji uczestnicy sformułowali wnioski przedstawione poniżej. Wnioski ze spotkania można pobrać również TUTAJ.


W spotkaniu udział wzięli: 

  1. dr inż. Janusz Dawidziuk - przewodniczący Zarządu Głównego PTL, dyrektor Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej 
  2. mgr inż. Jerzy Flisykowski -  przewodniczący Oddziału Wielkopolskiego PTL
  3. dr inż. Wojciech Gil -  sekretarz Zarządu Głównego PTL
  4. mgr inż. Grzegorz Godlewski - emerytowany nadleśniczy
  5. prof. dr hab. Dariusz J. Gwiazdowicz - profesor Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
  6. dr inż. Jędrzej Kasprzak - Stowarzyszenie Producentów Płyt Drewnopochodnych w Polsce
  7. dr inż. Antoni Kostka - Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze
  8. dr inż. Kazimierz Szabla - emerytowany dyrektor regionalny Lasów Państwowych, przewodniczący Komisji Polityki Leśnej ZG PTL
  9. dr Andrzej Talarczyk - dyrektor ds. badań i rozwoju Taxus IT, ekspert Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ 
  10. dr inż. Janusz Zaleski -  b. wiceminister środowiska, b. zastępca dyrektora generalnego Lasów Państwowych

 
Wnioski dotyczące polityki leśnej

  1. Uważamy, że wielofunkcyjne leśnictwo, uwzględniające potrzeby społeczne, przyrodnicze, gospodarcze, nie utraciło racji bytu i powinno ulegać modyfikacji w oparciu o doświadczenia nauki i praktyki leśnej, z uwzględnieniem głosu społeczeństwa i opinii ekspertów.
  2. Głównym zadaniem dzisiaj jest sformułowanie - w wyniku szerokiej dyskusji angażującej wszystkich interesariuszy - społecznego kontraktu dla lasów na szczeblu krajowym, określającego główne zasady i priorytety w zarządzaniu lasami.
  3. Konieczne jest opracowanie i nowej polityki leśnej państwa, odpowiadającej na aktualne uwarunkowania i wyzwania, a w następnej kolejności narodowego programu leśnego definiującego ogólne kierunki zarządzania lasami.
  4. Należy powołać Radę Dialogu Społecznego ds. Lasów (np. przy Ministrze Klimatu i Środowiska lub przy sejmie), która stanowiłaby forum dyskusji społecznej w sprawach dotyczących lasów.
  5. Różnicowanie funkcji lasu powinno odbywać się na kilku szczeblach planowania począwszy od określenia leśnych obszarów funkcjonalnych o zróżnicowanych funkcjach dominujących.
  6. Uważamy, że istnieje potrzeba tworzenia nowych obszarów chronionych, na terenach cennych przyrodniczo, z uwzględnieniem przesłanek naukowych i społecznych. Wielkość i proces poszerzania obszarów chronionych na terenie lasów państwowych powinien wynikać z kontraktu społecznego zawartego na poziomie centralnym i lokalnym.  
  7. Sposób i poziom użytkowania lasów publicznych powinien wynikać z kontraktu społecznego. 
  8. Należy niezwłocznie przygotować wariantowe scenariusze przewidujące potencjalne konsekwencje dla polskich lasów wdrożenia prawodawstwa i polityki UE w obszarze ochrony bioróżnorodności i klimatu. Scenariusze te należy pogłębić o analizy skutków przyrodniczych, gospodarczych i społecznych.  Niezbędne jest sprofesjonalizowanie i zintensyfikowanie udziału przedstawicieli reprezentujących interesy Polski w zakresie leśnictwa w ciałach Unii Europejskiej i organizacjach międzynarodowych.
  9. Należy promować kaskadowe wykorzystanie drewna i przeciwdziałać spalaniu pełnowartościowego surowca.
  10. Należy doskonalić mechanizmy stymulujące racjonalne gospodarowanie lasami niepaństwowymi. Polityka leśna państwa i narodowy program leśny powinny dotyczyć lasów wszystkich form własności. 
  11. Należy opracować prawnofinansowe mechanizmy zarządzania obszarami i gatunkami chronionymi na obszarze LP .  


 Wnioski dotyczące funkcjonowania Lasów Państwowych

  1. Należy prawnie odpolitycznić politykę kadrową w Lasach Państwowych i wprowadzić również na prawnych zasadach profesjonalne ścieżki awansów kadrowych.  
  2. Należy rozszerzyć centralny poziom decyzyjny o organ administracyjno-społeczny, Radę Lasów Państwowych, która będzie pełniła funkcje nadzorcze nad LP, złożoną z interesariuszy, powoływaną w sposób rotacyjny, zapewniający polityczną niezależność, obdarzoną, między innym, kompetencjami: powoływania dyrektora generalnego LP, określania bieżącej polityki LP, przyjmowania planów finansowo-gospodarczych, udzielania corocznego absolutorium dyrektorowi generalnemu, określania jaka część zysku PGL LP powinna być przeznaczone na cele ochrony przyrody. 
  3. Należy zdecentralizować decyzje na poziom wykonawczy, przywrócić kompetencje poszczególnym szczeblom zarządzania – a zwłaszcza nadleśniczym – zgodnie z ustawą o lasach. 
  4. Należy jasno zapisać w prawie zamknięty katalog celów i transparentność przepływu środków finansowych w Lasach Państwowych.  
  5. Pilną potrzebą jest wypracowanie stabilnych długookresowych zasad współpracy LP z sektorem leśno-drzewnym i sektorem usług leśnych.  
  6. Należy wprowadzić profesjonalny system prowadzenia konsultacji społecznych na poziomie PUL. 
  7. Należy wypracować i wdrożyć profesjonalne zasady polityki informacyjnej, opartej na transparentności działań, kierunków zmian i odbudowy zaufania do instytucji LP i leśników.  
  8. Funkcjonowanie LP wymaga dalszej optymalizacji wydajności, rozwoju technologicznego i automatyzacji działania. Stworzyłoby to możliwości wzrostu cen usług leśnych, obniżek cen drewna.  
  9. Lasy Państwowe, gospodarujące majątkiem Narodu, cechować winna transparentność i przejrzystość w działaniu, w szczególności w zakresie finansów, wielkości pozyskania, sprzedaży drewna i polityki cenowej, oraz kontraktowania usług leśnych.
  10. Edukacja pracowników LP w zakresie komunikacji społecznej, relacji z zewnętrznymi podmiotami i obywatelami winna być procesem ciągłym.
  11. Konieczne są kompleksowe działania informacyjno-edukacyjne dotyczące zasad prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej oraz wykorzystywania i promocji drewna jako odnawialnego ekologicznego surowca.